इस्रायल-हमास यांच्यात 19 जानेवारीपासून युद्धविराम:श्रेय घेण्यासाठी बायडेन आणि ट्रम्प यांच्यात स्पर्धा; गाझात आजही इस्रायलचे हल्ले सुरू

इस्रायल आणि हमास यांच्यात गाझामध्ये गेल्या 15 महिन्यांपासून सुरू असलेले युद्ध रविवारी, 19 जानेवारीला संपणार आहे. यासाठी दोन्हीमध्ये युद्धविराम आणि ओलीसांची सुटका यासंबंधीचे करार निश्चित करण्यात आले आहेत. कतारचे पंतप्रधान शेख मोहम्मद बिन अब्दुल रहमान बिन जस्सिम अल थानी यांनी बुधवारी ही माहिती दिली. कतारची राजधानी दोहा येथे गेल्या अनेक आठवड्यांपासून युद्धबंदीसाठी वाटाघाटी सुरू होत्या. या संभाषणात इजिप्त आणि अमेरिकाही सामील होते. या करारानुसार हमास आपल्या कैदेत असलेल्या इस्रायली ओलीसांची सुटका करेल. त्या बदल्यात इस्रायल हमासच्या लोकांनाही सोडणार आहे. अल जझीराच्या वृत्तानुसार, कतारचे पंतप्रधान थानी यांनी बुधवारी हमास आणि इस्रायलच्या प्रतिनिधींची भेट घेतली, त्यानंतर हा करार पूर्ण झाला. अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडेन आणि नवनिर्वाचित राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यात या कराराचे श्रेय घेण्याची शर्यत सुरू झाली आहे. दुसरीकडे, गाझामध्ये अजूनही इस्रायलचे हल्ले सुरूच आहेत. अल जझीराच्या वृत्तानुसार, गुरुवारी इस्त्रायली हल्ल्यात 40 जणांचा मृत्यू झाला. युद्धविराम करारावर इस्रायल आणि पॅलेस्टाईनमध्ये उत्सव बायडेन आणि ट्रम्प यांच्यातील श्रेयवाद अमेरिकेचे मावळते राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन आणि नवनिर्वाचित राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी बुधवारी युद्धबंदीचे श्रेय घेतले. या करारात व्हाईट हाऊसने ट्रम्प यांच्या प्रतिनिधीचाही समावेश केला होता. सोशल मीडियावर पोस्ट करताना ट्रम्प म्हणाले की, राष्ट्राध्यक्षीय निवडणुकीत आमच्या विजयामुळे हा ऐतिहासिक करार शक्य झाला. ट्रम्प म्हणाले की, हा करार माझ्या प्रशासनाच्या शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी आणि अमेरिका आणि त्याच्या मित्र राष्ट्रांची सुरक्षा सुनिश्चित करण्याच्या प्रयत्नांचा पुरावा आहे. व्हाइट हाऊसमधील आपल्या शेवटच्या भाषणात या कराराचा उल्लेख करताना बायडेन म्हणाले की- युद्धविरामासाठी आमचे राजनैतिक प्रयत्न कधीच थांबले नाहीत. हमासवरील वाढता दबाव, प्रादेशिक समीकरणे बदलणे आणि लेबनॉनमध्ये युद्धविराम यानंतरच हा करार शक्य झाला. हा अमेरिकेच्या मुत्सद्देगिरीचा परिणाम आहे. इस्रायलच्या राष्ट्राध्यक्षांनी कॅबिनेटला या कराराला मंजुरी देण्यास सांगितले इस्रायलचे राष्ट्राध्यक्ष आयझॅक हर्झॉग यांनी कॅबिनेटला युद्धबंदी कराराला मंजुरी देण्यास सांगितले आहे. हर्झोग म्हणाले की- 7 ऑक्टोबरला झालेला हल्ला रोखण्याची जबाबदारी आम्ही पार पाडू शकलो नाही. आता त्यात सुधारणा करण्यासाठी पावले उचलली पाहिजेत. हर्झोग यांनी पंतप्रधान नेतन्याहू आणि या करारासाठी वाटाघाटी करणाऱ्यांचे आभार मानले. तसेच करार मंजूर करून इस्रायली नागरिकांना परत आणण्याचे आवाहन केले. भारताने युद्धबंदीचे स्वागत केले इस्रायल आणि हमास यांच्यातील युद्धविराम आणि ओलिसांच्या सुटकेच्या करारावर प्रतिक्रिया देताना भारतानेही या निर्णयाचे स्वागत केले आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाने गुरुवारी आपल्या वेबसाइटवर अधिकृत निवेदन जारी करून ही माहिती दिली. भारताने म्हटले- आम्हाला आशा आहे की यामुळे गाझाच्या लोकांना मानवतावादी मदत पोहोचवण्याची खात्री होईल. आम्ही नेहमीच सर्व ओलीसांची सुटका, युद्धविराम आणि संवाद आणि मुत्सद्देगिरीच्या मार्गावर परत जाण्याचे आवाहन केले आहे. आता पुढे काय होणार? हमासची अट अशी आहे की युद्धविराम कराराच्या पहिल्या टप्प्यात इस्रायली सैन्य गाझा सीमेपासून 700 मीटर मागे आपल्या हद्दीत जाईल. सध्या हा युद्धविराम करार इस्रायलच्या मंत्रिमंडळात सादर व्हायचा आहे. तेथे मंजूरी मिळताच युद्धविराम कराराची तत्काळ अंमलबजावणी केली जाईल. अमेरिकेचे नवनिर्वाचित राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी या कराराबाबत सांगितले की, हमास लवकरच ओलिसांची सुटका करेल. न्यूज एजन्सी एएफपीने सोमवारी आपल्या रिपोर्टमध्ये म्हटले होते की, ‘इस्रायल आणि हमास यांच्यातील युद्धविरामाचा पहिला टप्पा एकूण 42 दिवस टिकू शकतो. युद्धविराम कराराच्या पहिल्या टप्प्यात हमास 5 महिलांसह 33 ओलिसांची सुटका करू शकते. दुसरीकडे, इस्रायल या बदल्यात 250 पॅलेस्टिनी कैद्यांची सुटका करणार आहे. 15 दिवसांनंतर, हमास उर्वरित ओलीसांची सुटका करेल. दरम्यान, दोन्ही बाजू कायमस्वरूपी युद्धबंदीबाबत बोलतील. कतार आणि अमेरिकेने मध्यस्थी केलेला करार इजिप्त, कतार आणि अमेरिका यांच्या मदतीने कतारची राजधानी दोहा येथे या करारावर बोलणी झाली. इस्रायलचे प्रतिनिधित्व मोसाद प्रमुख डेव्हिड बारनिया आणि शिन बेटचे प्रमुख रोनेन बार यांनी केले. त्याच वेळी, अमेरिकेकडून ट्रम्प यांचे दूत स्टीव्ह विटकॉफ आणि बिडेनचे दूत ब्रेट मॅकगर्क येथे उपस्थित होते. पॅलेस्टिनी नागरिक उत्तर गाझामध्ये परततील सीएनएनच्या रिपोर्टनुसार, युद्धविराम करारानुसार इस्रायल उत्तर गाझामधून विस्थापित पॅलेस्टिनी नागरिकांना परत येण्याची परवानगी देईल. मात्र, सुरक्षेच्या कारणास्तव या भागात इस्रायली सैनिकांची उपस्थिती राहू शकते. गाझा आणि इस्रायलमध्ये बफर झोन तयार केला जाईल. इस्रायल आणि हमास या दोघांच्याही बफर झोनबाबत वेगवेगळ्या मागण्या होत्या. इस्रायलने सीमेपासून 2 किमीच्या बफर झोनची मागणी केली होती, तर हमासला ऑक्टोबर 2023 पूर्वीप्रमाणे 300 ते 500 मीटरचा बफर झोन हवा होता. दुसरीकडे, इस्रायलने या करारांतर्गत हमास प्रमुख याह्या सिनवार यांचा मृतदेह परत करण्यास नकार दिला आहे.