केस लवकर पांढरे होत आहेत:आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजांची कमतरता असू शकते, निरोगी केसांसाठी काय खावे जाणून घ्या

Lifestyle | 01 Nov 2025, 16:35 | Source: DivyaMarathi

अकाली केस पांढरे होण्यामध्ये आनुवंशिकता ही भूमिका बजावते, परंतु काही जीवनसत्त्वे आणि खनिजांच्या कमतरतेमुळे ही प्रक्रिया वेगवान होऊ शकते. म्हणूनच, संतुलित आहार मोठ्या प्रमाणात हे रोखण्यास मदत करू शकतो. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) मते, जगभरात दरवर्षी लाखो लोकांना अकाली केस पांढरे होण्याचा अनुभव येतो. राष्ट्रीय आरोग्य संस्थांच्या मते, जगातील २५% पेक्षा जास्त लोकसंख्येला अकाली केस पांढरे होतात. केस काळे राहण्यासाठी मेलेनिन नावाचा रंगद्रव्य आवश्यक असतो. जर शरीरात जीवनसत्त्वे बी१२, डी, बी७, बी५, तांबे, जस्त आणि लोहाची कमतरता असेल, तर मेलेनोसाइट्स (मेलेनिन तयार करणाऱ्या पेशी) कमकुवत होतात, ज्यामुळे केस पांढरे होतात. आज " कामाच्या बातमी " मध्ये आपण अकाली केस पांढरे होण्याबद्दल चर्चा करू. आपण हे देखील शिकू: तज्ज्ञ: डॉ. संदीप अरोरा, वरिष्ठ सल्लागार, त्वचाविज्ञान, अपोलो स्पेक्ट्रा हॉस्पिटल, दिल्ली प्रश्न: केसांचे अकाली पांढरे होणे म्हणजे काय? उत्तर: जर २० किंवा ३० व्या वर्षी केसांचा मूळ रंग म्हणजेच काळा रंग कमी होऊ लागला तर त्याला अकाली पांढरे होणे म्हणतात. केसांचा गडद रंग केसांच्या कूपांमध्ये तयार होणाऱ्या मेलेनिन नावाच्या रंगद्रव्यामुळे असतो. वय वाढत असताना, मेलेनिनचे उत्पादन कमी होते, ज्यामुळे केस पांढरे होतात. जर हे लहान वयात घडले, तर ते एखाद्या समस्येचे किंवा कमतरतेचे लक्षण असू शकते. प्रश्न: केस पांढरे होण्याची कारणे कोणती? उत्तर: केस पांढरे होण्याचे मुख्य कारण अनुवंशिकता आहे. याचा अर्थ असा की जर एखाद्या व्यक्तीच्या पालकांचे केस लवकर पांढरे झाले, तर त्या व्यक्तीचे केस अकाली पांढरे होण्याचा धोका जास्त असतो. ताणतणाव, धूम्रपान आणि प्रदूषण हे देखील घटक असू शकतात. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे पौष्टिक कमतरता. जीवनसत्त्वे बी१२, डी, बी९, बी७, बी५, लोह, तांबे, जस्त आणि कॅल्शियमची कमतरता मेलेनोसाइट्स कमकुवत करू शकते. आजकाल मुले आणि तरुणांच्या आहारात फास्ट फूडचा वापर वाढल्यामुळे या कमतरता सामान्य झाल्या आहेत. एकंदरीत, ही एक बहु-घटक समस्या आहे, परंतु संतुलित आहार लक्षणीय फरक करू शकतो. प्रश्न: व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेचे काय परिणाम होतात? उत्तर: व्हिटॅमिन बी१२ आपल्या डीएनए तयार करण्यास आणि लाल रक्तपेशी तयार करण्यास मदत करते. व्हिटॅमिन बी१२ च्या कमतरतेमुळे केसांच्या रोमांना आवश्यक ऑक्सिजन आणि पोषक तत्वे मिळत नाहीत, ज्यामुळे मेलेनिनचे उत्पादन कमी होते. यामुळे केस पांढरे होतात. डॉ. संदीप अरोरा यांच्या मते, ही कमतरता बहुतेकदा शाकाहारी लोकांमध्ये दिसून येते, कारण बी१२ हे सहसा प्राण्यांच्या उत्पादनांमध्ये आढळते. त्याच्या कमतरतेमुळे, लोकांना अनेकदा थकवा जाणवतो किंवा ते लवकर गोष्टी विसरायला लागतात. कमतरतेवर मात करण्यासाठी काय खावे: व्हिटॅमिन बी १२ हे सहसा प्राण्यांच्या उत्पादनांमध्ये आढळते. म्हणून, अंडी, दूध, चीज, मासे आणि फोर्टिफाइड तृणधान्ये खा. तुमच्या डॉक्टरांच्या सल्ल्याने तुम्ही पूरक आहार देखील घेऊ शकता. प्रश्न: व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेचा केसांवर कसा परिणाम होतो? उत्तर: केसांच्या कूपांच्या आरोग्यासाठी व्हिटॅमिन डी आवश्यक आहे. या कमतरतेमुळे मेलेनिनचे उत्पादन प्रभावित होते आणि त्यामुळे अकाली केस पांढरे होऊ शकतात. सूर्यप्रकाशातून मिळणारे हे व्हिटॅमिन आपल्या घरातील जीवनशैलीमुळे दिवसेंदिवस दुर्मिळ होत चालले आहे. डॉ. संदीप अरोरा यांच्या मते, जर तुमची त्वचा कोरडी असेल किंवा हाडे कमकुवत असतील तर तुमच्यात व्हिटॅमिन डीची कमतरता असू शकते. त्याची भरपाई करण्यासाठी, दररोज १५-२० मिनिटे सूर्यप्रकाशात घालवा. कमतरतेवर मात करण्यासाठी काय खावे: व्हिटॅमिन डीसाठी मासे, अंडी आणि फोर्टिफाइड दूध खा. तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतर तुम्ही सप्लिमेंट्स देखील घेऊ शकता. प्रश्न: केसांसाठी जीवनसत्त्वे B7 आणि B5 का महत्त्वाचे आहेत? उत्तर: व्हिटॅमिन बी७, ज्याला बायोटिन असेही म्हणतात, केसांची वाढ आणि ताकद वाढवते, तर बी५ केसांच्या फॉलिकल्सना पोषण देते आणि पांढरे होण्यापासून रोखते. दोन्हीपैकी कोणत्याही व्हिटॅमिनच्या कमतरतेमुळे केस पातळ आणि निस्तेज होऊ शकतात आणि त्यानंतर पांढरे होऊ शकतात. डॉ. संदीप अरोरा म्हणतात की, व्हिटॅमिन बी५ घेतल्याने कधीकधी केसांचा रंग उलटा होतो. या कमतरतेवर मात करण्यासाठी काय खावे: काजू, बिया, संपूर्ण धान्य, संपूर्ण डाळी आणि अंडी खा. हे केवळ तुमचे केस निरोगी ठेवणार नाहीत तर तुमची त्वचा देखील चमकदार ठेवतील. प्रश्न: तांबे, जस्त आणि लोहाच्या कमतरतेचा केसांवर कसा परिणाम होतो? उत्तर: तांबे मेलेनिन उत्पादनास मदत करते, जस्त ऊतींची दुरुस्ती करते आणि निरोगी केसांना प्रोत्साहन देते. लोह केसांमध्ये ऑक्सिजन पोहोचवते. म्हणून, या घटकांच्या कमतरतेमुळे केस अकाली पांढरे होतात. डॉ. संदीप अरोरा म्हणतात की, अकाली पांढरे होणारे लोकांमध्ये लोह, तांबे आणि कॅल्शियमची कमतरता असते. कमतरतेवर मात करण्यासाठी काय खावे: या खनिजांची भरपाई करण्यासाठी, हिरव्या पालेभाज्या, काजू, बिया आणि बीन्स खा. हे खनिजे केवळ तुमच्या केसांचे संरक्षण करणार नाहीत तर तुमचे शरीर देखील मजबूत करतील. प्रश्न: अकाली पांढरे होण्याची लक्षणे कोणती? उत्तर: अकाली पांढरे होण्याची लक्षणे सुरुवातीला सौम्य असतात, काही केस पांढरे होतात. जर हे पोषक तत्वांच्या कमतरतेमुळे झाले असेल तर ते थकवा, केस गळणे, कोरडी त्वचा किंवा नखांमध्ये बदल यासह देखील असू शकते. अकाली पांढरे होण्याची लक्षणे प्रश्न: अकाली पांढरेपणा कमी करण्यासाठी काय उपचार आहेत? उत्तर: केसांचे पांढरे होणे पूर्णपणे उलट करता येत नाही, परंतु पोषक तत्वांच्या कमतरतेवर उपचार करून ते कमी करता येते. प्रथम, कमतरता तपासण्यासाठी रक्त तपासणी करा. जर तुमच्यात पोषक तत्वांची कमतरता असेल तर आवश्यक पूरक आहारांसाठी तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. तुमच्या आहारात आवश्यक बदल करा. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, जीवनशैलीतील बदलांमुळे स्थिती सुधारू शकते, ज्यामध्ये निरोगी आहार, ताण व्यवस्थापन आणि धूम्रपान सोडणे यांचा समावेश आहे. जर कारण अनुवांशिक असेल तर ते अधिक कठीण होऊ शकते. प्रश्न: अकाली केस पांढरे होण्यापासून रोखण्यासाठी आहारात कोणते बदल करणे आवश्यक आहे? उत्तर: तुमच्या आहारात जीवनसत्त्वे आणि खनिजे समृद्ध असलेले पदार्थ समाविष्ट करा. दररोज अंडी, दूध, काजू, हिरव्या भाज्या आणि फळे खा. काय खावे आणि काय टाळावे यासाठी ग्राफिक पाहा: डॉ. संदीप अरोरा म्हणतात की जरी तुम्हाला माहित असेल की तुमच्यात पोषक तत्वांची कमतरता आहे, तरीही तुम्ही डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्याशिवाय पूरक आहार घेऊ नये. जास्त प्रमाणात घेणे देखील हानिकारक असू शकते. प्रश्न: अकाली केस पांढरे होऊ नयेत म्हणून जीवनशैलीत कोणते बदल करणे आवश्यक आहे? उत्तर: दररोज ७-८ तास पुरेशी झोप घ्या आणि ताणतणाव व्यवस्थापित करण्यासाठी योग आणि ध्यान करा. लोह, तांबे, व्हिटॅमिन बी१२ आणि प्रथिने समृद्ध आहार घ्या. जंक फूड आणि धूम्रपान टाळा, कारण ते मेलेनिन उत्पादनास प्रतिबंध करतात. या सर्व महत्त्वाच्या बदलांसाठी ग्राफिक पाहा. प्रश्न: उपचार न केल्यास कोणत्या गुंतागुंत होऊ शकतात? उत्तर: केस पांढरे होणे हे एखाद्या आजाराचे किंवा पौष्टिकतेच्या कमतरतेचे लक्षण देखील असू शकते. म्हणून, जर दुर्लक्ष केले तर ते अकाली पांढरे होणे, तसेच अशक्तपणा, थायरॉईड किंवा रोगप्रतिकारक समस्यांना कारणीभूत ठरू शकते. डॉक्टर संदीप अरोरा म्हणतात की, जर उपचार न केल्यास केस गळणे किंवा त्वचेच्या समस्या वाढू शकतात. म्हणून, जर तुम्हाला काही लक्षणे दिसली तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. डॉ. संदीप अरोरा म्हणतात की, जर आपण सतर्क राहिलो तर केस पांढरे होण्याची प्रगती कमी करणे सोपे आहे. निरोगी खाणे आणि तणावाचे व्यवस्थापन करणे यासारख्या छोट्या सवयी मोठ्या समस्या टाळण्यास मदत करू शकतात.