अवकाशात पाठवलेल्या चवळीच्या बियांना आली पाने:स्पॅडेक्स मिशनसोबत पाठवल्या होत्या बिया, इस्रोने प्रसिद्ध केला फोटो

इस्रोने 30 डिसेंबर रोजी श्रीहरिकोटा येथून SpaDeX म्हणजेच अंतराळ डॉकिंग प्रयोग मोहीम सुरू केली होती. सोबत पाठवलेल्या चवळीच्या बियांना पाने आली आहेत. इस्रोने सोमवारी त्याचे छायाचित्र प्रसिद्ध केले. दोन दिवसांपूर्वी त्याच्या उगवणीचा फोटोही समोर आला होता. यासह, इस्रोने POEM-4 (PSLV ऑर्बिटल एक्सपेरिमेंटल मॉड्यूल) वर CROPS (कॉम्पॅक्ट रिसर्च मॉड्यूल फॉर ऑर्बिटल प्लांट स्टडीज) द्वारे अंतराळात वनस्पती वाढविण्यात यश मिळविले आहे. CROPS ची रचना विक्रम साराभाई स्पेस सेंटर (VSSC) येथे करण्यात आली आहे. प्रयोगासाठी चवळीची निवड करण्यात आली कारण ती वेगाने उगवते. त्याच वेळी, इस्रोच्या स्पेसेक्स मिशनचा 7 जानेवारीला होणारा डॉकिंग कार्यक्रम 9 जानेवारीपर्यंत पुढे ढकलण्यात आला आहे. इस्रोच्या मते, मिशनला ग्राउंड सिम्युलेशन अर्थात सतत चाचणी आणि विश्लेषणाद्वारे प्रमाणीकरण आवश्यक आहे. चांद्रयान-4 मोहीम स्पेस डॉकिंगच्या यशावर अवलंबून ISRO ने SpaDeX म्हणजेच अंतराळ डॉकिंग प्रयोग मोहीम 30 डिसेंबर रोजी रात्री 10 वाजता श्रीहरिकोटा, आंध्र प्रदेश येथून लॉन्च केली होती. दोन अंतराळयान – SDX01 (चेझर) आणि SDX02 (लक्ष्य) PSLV-C60 रॉकेटसह पृथ्वीपासून 475 किमी वर तैनात करण्यात आले. दोन्ही अंतराळयानांचे एकूण वजन 440 किलो आहे. या मोहिमेअंतर्गत 9 जानेवारी रोजी बुलेटच्या वेगापेक्षा दहापट वेगाने प्रवास करणारी ही दोन अंतराळयाने एकमेकांना जोडली जाणार आहेत. जर हे अभियान यशस्वी झाले तर रशिया, अमेरिका आणि चीननंतर असे करणारा भारत हा चौथा देश ठरेल. भारताच्या चांद्रयान-4 मोहिमेच्या यशावर अवलंबून आहे, ज्यामध्ये चंद्राच्या मातीचे नमुने पृथ्वीवर आणले जातील. चांद्रयान-4 मोहीम २०२८ मध्ये प्रक्षेपित होण्याची शक्यता आहे. चेझर मॉड्यूलने इन-ऑर्बिट स्पेस सेल्फी व्हिडिओ रेकॉर्ड केला 4 जानेवारी रोजी, चेझर मॉड्यूलने इन-ऑर्बिट स्पेस सेल्फी व्हिडिओ रेकॉर्ड केला. पाठलाग करणारा लक्ष्याच्या दिशेने जात असताना हा व्हिडिओ रेकॉर्ड करण्यात आला. अंतराळातील अचूक डॉकिंगची पडताळणी करणे हा या मोहिमेचा मुख्य उद्देश आहे आणि मिशन योग्य दिशेने जात असल्याचा पुरावा हा व्हिडिओ आहे. दोन्ही स्पेसक्राफ्टच्या डॉकिंगचा रिअल टाइम व्हिडिओ देखील प्रसिद्ध केला जाईल. इस्रोही पालक पिकवण्याच्या तयारीत संशोधन आणि विकासाशी संबंधित 24 पेलोड देखील Spacex सोबत पाठवण्यात आले आहेत. हे पेलोड पृथ्वीपासून 700 किमी उंचीवर डॉक केलेले आहेत. यापैकी 14 पेलोड्स इस्रोचे आहेत आणि उर्वरित 10 स्टार्टअप आणि शैक्षणिक संस्थांचे आहेत. यापैकी एक आहे Amity Plant Experimental Module in Space (APEMS) पेलोड, जो Amity University ने तयार केला आहे. अवकाशात वनस्पतींच्या पेशी कशा वाढतात याचे संशोधन केले जाईल. या संशोधनांतर्गत अवकाशात आणि पृथ्वीवर एकाच वेळी प्रयोग केले जाणार आहेत. पालकांच्या पेशींना सूर्यप्रकाश आणि पोषक तत्त्वे यासारख्या महत्त्वाच्या गोष्टी एलईडी लाईट्स आणि जेलच्या माध्यमातून पुरवल्या जातील. कॅमेरा वनस्पती पेशींचा रंग आणि वाढ रेकॉर्ड करेल. जर सेलचा रंग बदलला तर प्रयोग अयशस्वी होईल. मंगळ मोहिमेवर अवकाशात वनस्पती वाढण्याची आशा वाढली चवळीमध्ये उगवण झाल्याच्या बातमीने पालकावरील संशोधन यशस्वी होण्याच्या आशा वाढल्या होत्या. हे प्रयोग यशस्वी झाल्यास अवकाशात आणि पृथ्वीवरील कृषी तंत्रात सुधारणा होण्यास मदत होऊ शकते. तसेच, मंगळ मोहिमेसारख्या लांब अंतराळ प्रवासादरम्यान भारतीय शास्त्रज्ञ वनस्पती वाढवण्याच्या शक्यतेला आणखी बळकटी मिळेल.