पैशासाठी विना क्रेडिट चित्रपट लिहिले:स्पीकरही उचलले, धीर सुटल्यावर ‘स्वर्ग’च्या पोस्टरवर लिहिले नाव; नो-एंट्री आणि वेलकमचे डायरेक्टर झाले भावुक

त्यांच्या वेलकम चित्रपटातील एक संवाद आहे – सडक से उठाकर स्टार बना दूंगा. हा संवाद त्यांच्या स्वतःच्या आयुष्याला लागू पडतो. आम्ही बोलत आहोत दिग्दर्शक अनीस बज्मीबद्दल. मध्यमवर्गीय कुटुंबातून आलेले अनीस आज इंडस्ट्रीतील टॉप डायरेक्टर आहे. मात्र, इथपर्यंत पोहोचण्यासाठी त्यांनी वर्षानुवर्षे संघर्ष केला. अनीस संघर्षाच्या दिवसांत चित्रपटाच्या सेटवर स्पीकर उचलायचे. तथापि, त्यांच्याकडे लेखनाची प्रतिभा होती, ज्यामुळे त्यांना चित्रपट लिहिण्याची संधी मिळाली. त्यांनी अनेक चित्रपटांची कथा लिहिली, ज्याचे श्रेयही त्यांना मिळाले नाही. 5-6 चित्रपट लिहिल्यानंतर त्यांना पहिल्यांदा 1990 मध्ये आलेल्या स्वर्ग या चित्रपटाचे श्रेय मिळाले. वयाच्या अवघ्या 25व्या वर्षी त्यांनी स्वर्गसारख्या चित्रपटाची कथा लिहिली होती. अनीस यांना लेखनाची खूप आवड होती, पण त्यात पडायचे नव्हते. राज कपूर यांच्या हाताखाली त्यांनी दिग्दर्शनाचे बारकावे शिकले होते. त्यांनी 1995 मध्ये पहिल्यांदा चित्रपट दिग्दर्शित करण्यास सुरुवात केली. यानंतर त्यांनी नो एंट्री, वेलकम आणि रेडीसह अनेक सुपरहिट चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले. संघर्षापासून यशापर्यंतची कहाणी, अनीस यांच्याच शब्दात. वडिलांसोबत मुशायरास जायचे, तिथे पान, विडी, सिगारेट आणायचे
अनीस म्हणतात, ‘वरील देवसुद्धा ज्यांना पात्र समजतो त्यांनाच संघर्ष देतो. संघर्षाबद्दल कुरकुर करता कामा नये. माझे वडील कवी होते. ते मला गझल आणि कविता लिहायला लावायचे. तिथून मला उर्दू कळले. मी आठव्या आणि नवव्या इयत्तेत पोहोचलो तोपर्यंत मी माझ्या वडिलांसोबत मुशायऱ्यांना जाऊ लागलो. इतर कवीही तिथे येत असत. मी त्यांच्यासाठी पान, विडी आणि सिगारेट आणायचो. धाकट्या भावाशी बोलायला गेलो, नोकरी मिळाली
अनीस पुढे म्हणाले, ‘तुम्ही मला दिग्दर्शक किंवा लेखक म्हणून ओळखत असाल, पण मी माझ्या करिअरची सुरुवात अभिनेता म्हणून केली. खरं तर, मी माझ्या धाकट्या भावाशी बोलायला गेलो होतो आणि मला संधी मिळाली. समोरून सांगण्यात आले की तुझा भाऊ लहान आहे, सांग तू काम करणार का? बरं, मला पैशांची गरज होती, म्हणून मी हो म्हटलं. पैशांची गरज होती, म्हणून छोट्या नोकऱ्या केल्या
अभिनयात हात आजमावल्यानंतर अनीस यांना वाटले की आपण त्यासाठी बनवलेले नाही. त्यानंतर त्यांनी कला, संपादन आणि ध्वनी विभागातही काम केले. अशाप्रकारे दिग्दर्शन आणि लेखनात काम करण्यापूर्वी त्यांनी अनेक छोटी-मोठी नोकरी केली. त्या वेळी त्यांना त्यांच्या आवडीला जोपासण्यापेक्षा पैशाची जास्त गरज होती. दरवर्षी भाडे वाढायचे, हे टाळण्यासाठी 30 हून अधिक घरे बदलली
अनीस यांनी संघर्षाच्या दिवसांत 30 हून अधिक घरे बदलली. ते 11 महिन्यांहून अधिक काळ एका घरात राहिले नाहीत. भाडे दरवर्षी वाढायचे. अनीस यांच्याकडे तेवढे पैसे नव्हते. अनीस यांनी प्रथम मुंबईतील मीरा रोडवर एक खोलीचे घर घेतले. राज कपूर यांची भेट घेतली, तिथून नशीब उजळले
इंडस्ट्रीत छोट्या नोकऱ्या केल्यानंतर अनीस बज्मी एका लेखकाला भेटले. त्या लेखकाने त्यांची राज कपूरशी ओळख करून दिली. आता इथून अनीस बज्मीचा नशीब उजळू लागले. ते म्हणाले, ‘राज साहेबांच्या हाताखाली मी दिग्दर्शनाचे बारकावे शिकलो. प्रेम रोग (1982) या चित्रपटात मी त्यांचा सहाय्यक होतो. यानंतर मी वेगवेगळ्या दिग्दर्शकांसोबत काम करू लागलो. मी एकूण 15 दिग्दर्शकांसोबत सहाय्यक म्हणून काम केले. कथा लिहायचो, पण श्रेय मिळत नव्हते
काही काळ सहाय्यक दिग्दर्शक म्हणून काम केल्यानंतर अनीस बज्मी यांनी चित्रपटांसाठी कथा लिहायला सुरुवात केली. त्यांनी अनेक चित्रपटांसाठी घोस्ट रायटिंगही केले हे लक्षात घेण्यासारखे आहे. म्हणजे त्यांनी कथा लिहिली, पण त्यात दुसऱ्याचे नाव गेले. याबाबत अनीस म्हणतात, ‘मी त्या चित्रपटांचे नाव घेणार नाही. मी अनेक चित्रपटांसाठी घोस्ट रायटिंग केली आहे हे खरे आहे. मला त्या कामाचा मोबदला मिळाला. मात्र, 6-7 चित्रपट लिहिल्यानंतर एक वेळ अशी आली की माझा संयम सुटला. स्वर्गच्या पोस्टरवर त्यांचे नाव लिहिले, ट्रेलर कट करणाऱ्या संपादकाशी भांडले
साधारण 1990 सालची गोष्ट आहे. अनीस बज्मी यांनी राजेश खन्ना आणि गोविंदा स्टारर ‘स्वर्ग’ या चित्रपटाची पटकथा लिहिली आहे. हा चित्रपट प्रदर्शित होताच हिट झाला. अनीस यांना पहिल्यांदाच आपलंही नाव असावं असं वाटलं. त्यांनी फिरून चित्रपटाच्या पोस्टरवर आपले नाव लिहिले. सलीम-जावेद हे एकेकाळी करायचे. अनीस रात्री 3 वाजता चित्रपटाचा ट्रेलर कट करत असलेल्या संपादकाच्या घरी पोहोचले होते. अनीस यांनी त्यांचे नाव ट्रेलरमध्ये न टाकल्याने संपादकाशी भांडणही केले. गोविंदा, डेव्हिड धवन आणि अनीस यांनी एकत्र हिट चित्रपट दिले
अनीस अनेक वर्षे लेखन करत राहिले. एकेकाळी गोविंदा आणि डेव्हिड धवन या त्रिकुटाने अनेक चित्रपट दिले. शोला और शबनम, आंखे आणि राजा बाबू हे चित्रपट त्याची उदाहरणे आहेत. अनेक वर्षे लेखन केल्यानंतर अनीस दिग्दर्शनाकडे वळले. दिग्दर्शन हे त्यांचे खरे ध्येय होते, लेखन हे फक्त एक माध्यम होते. अजय देवगणला पडद्यावर नकारात्मक दाखवणारे अनीस बज्मी हे पहिले होते
अखेर 1995 मध्ये त्यांनी ‘हलचल’ हा पहिला चित्रपट दिग्दर्शित केला. हा चित्रपट काही खास नव्हता. अजय देवगण आणि काजोल स्टारर प्यार तो होना ही था हा त्याचा दुसरा चित्रपट होता. हा चित्रपट चांगलाच गाजला. यानंतर अनीस यांनी अजय देवगणसोबत दिवानगी हा चित्रपट केला. या चित्रपटात अजय देवगण ग्रे शेडमध्ये दिसला होता. अनीस बज्मीनेच अजय देवगणला पहिल्यांदा नकारात्मक भूमिकेत दाखवले. नो एंट्रीनंतर यशस्वी दिग्दर्शक म्हणून प्रस्थापित
आता 2005 साल आले. अनीस बज्मीने सलमान खान, अनिल कपूर आणि फरदीन खानसोबत नो एन्ट्री हा चित्रपट केला होता. तो त्या वर्षातील सर्वात मोठा हिट ठरला. या चित्रपटाने अनीस यांना इंडस्ट्रीत एक मोठा आणि प्रभावशाली दिग्दर्शक म्हणून प्रस्थापित केले. नो एन्ट्रीच्या यशाने अनीस यांना खूप आत्मविश्वास दिला. यानंतर त्यांनी मागे वळून पाहिले नाही. यानंतर 2007 मध्ये वेलकम, 2008 मध्ये सिंग इज किंग आणि 2011 मध्ये रेडीसारखे चित्रपट प्रदर्शित झाले, ज्यांच्या यशाने अनीस कॉमेडी चित्रपटांचे बादशाह बनले. रात्रभर कथा लिहायचे, आई चहा घेऊन उभी असायची
अनीस बज्मी त्यांच्या आई आणि वडिलांच्या खूप जवळचे होते. ते म्हणतात, ‘मी रात्रभर कथा लिहायचो. कथा लिहिताना चहा प्यावासा वाटला की आई नेहमी किटली घेऊन उभी राहायची. आता रात्रीचे एक वाजले की दोन वाजले, त्याला अजिबात फरक पडत नव्हता. ज्यांच्यामुळे मी लिहायला शिकलो ते माझे वडील होते. जर त्यांनी मला लहान वयात भाषेचे प्रशिक्षण दिले नसते तर आज तुम्ही माझी मुलाखत घेत नसता. असं म्हणत अनीस बज्मी भावुक झाले आणि कॅमेऱ्यासमोर रडायला लागले.