गुरूच्या चंद्रावर ज्वालामुखीचा उद्रेक:नासाने जारी केला व्हिडिओ; 400 हून अधिक सक्रिय ज्वालामुखी, सौर यंत्रणेतील सर्वात जास्त

अमेरिकन स्पेस एजन्सी नासाने सूर्यमालेतील सर्वात मोठा ग्रह असलेल्या गुरूचा तिसरा सर्वात मोठा चंद्र IO वर ज्वालामुखीच्या उद्रेकाचा व्हिडिओ जारी केला आहे. हा व्हिडिओ नासाने आपल्या जूनो मोहिमेच्या अंतराळ यानामधून रेकॉर्ड केला आहे. अंतराळ संस्थेने हा व्हिडिओ सोशल मीडियावर पोस्ट केला आहे. या व्हिडिओमध्ये IO चंद्राच्या पृष्ठभागावरून लावा बाहेर पडताना दिसत आहे. IO हा आपल्या सौरमालेतील सर्वात सक्रिय ज्वालामुखीचा चंद्र मानला जातो. त्याच्या पृष्ठभागावर 400 हून अधिक सक्रिय ज्वालामुखी आहेत, ज्यामध्ये सतत उद्रेक होतात आणि लावा बाहेर पडतो. नासाच्या जूनो मिशनच्या संशोधनामुळे IO वरील ज्वालामुखीय क्रियांचे 44 वर्षे जुने रहस्य समजण्यास मदत झाली आहे. Io वर ज्वालामुखीच्या उद्रेकाचा पहिला फोटो 1979 मध्ये घेण्यात आला होता. येथे अनेक तलाव आहेत ज्यात वितळलेला लावा आहे. Io किती शक्तिशाली आहे? गुरूच्या चंद्र IO वर उद्रेक होणारा ज्वालामुखीचा लावा मॅग्माच्या महासागरांऐवजी मॅग्मा चेंबर्समधून येतो. नेचर डॉट कॉमच्या मते, त्याच्या पृष्ठभागावर ज्वालामुखींचा उद्रेक झाल्यामुळे त्याचा आकार बदलत राहतो. IO प्रथम शास्त्रज्ञ गॅलिलिओ गॅलीली यांनी 1610 मध्ये शोधला होता. तथापि, ज्वालामुखी सक्रिय असल्याचे शास्त्रज्ञ लिंडा ए मोराबिटो यांनी 1979 मध्ये शोधून काढले. जुनो मोहिमेचे मुख्य संशोधक स्कॉट बोल्टन यांनी सांगितले की, लिंडा यांना शोध लागल्यापासून शास्त्रज्ञांना IO च्या पृष्ठभागातून लावा कसा बाहेर पडत आहे याची उत्सुकता होती. IO ची तपासणी कशी झाली? नासाच्या व्हॉयेजर 1 या अंतराळयानाने 1979 मध्ये आयओच्या उद्रेक होणाऱ्या ज्वालामुखीच्या लाव्हाचा पहिला फोटो घेतला होता. पृथ्वीच्या चंद्राइतकाच आकारमान मानला जाणारा Io सतत आकुंचन पावत आहे. जेव्हा ज्वालामुखीचा उद्रेक होतो तेव्हा चंद्र Io मध्ये तीव्र उष्णता निर्माण होते. यामुळे आयओचा आतील भाग वितळतो, ज्यामुळे स्फोट होतो. 2023च्या उत्तरार्धात आणि 2024च्या सुरुवातीस नासाच्या जूनो अंतराळयानाने अचूक गुरुत्वाकर्षण डेटा गोळा करण्यासाठी डॉप्लर रडार वापरले. यावरून असे दिसून आले की Io च्या लाव्हा उद्रेकातून निर्माण होणारी उष्णता Io च्या खडकाच्या आतील भाग वितळण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असू शकते.