भारत-कॅनडा वादात अमेरिकेने म्हटले- भारत सहकार्य करत नाही:तपासात मदत करावी; ट्रुडोंचा आरोप- निज्जरच्या हत्येत भारतीय अधिकाऱ्याचा सहभाग

खलिस्तान समर्थक हरदीपसिंग निज्जर प्रकरणावरून भारत आणि कॅनडा यांच्यातील वादाच्या पार्श्वभूमीवर अमेरिकेचे वक्तव्यही आले आहे. भारत तपासात सहकार्य करत नसल्याचा आरोप अमेरिकेने केला आहे. अमेरिकेच्या परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते मॅथ्यू मिलर यांनी मंगळवारी सांगितले की- भारतावर केलेले आरोप अत्यंत गंभीर आहेत. कॅनडासह भारत सरकारने तपासात मदत करावी अशी आमची इच्छा आहे. भारताने आजपर्यंत हे केले नाही. याआधी कॅनडाचे पंतप्रधान जस्टिन ट्रूडो यांनी सोमवारी दावा केला होता की, निज्जरच्या हत्येत भारत सरकारचे अधिकारी सामील आहेत. भारत आणि कॅनडामधील तणावावर अमेरिकेने भाष्य करण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. गेल्या वर्षी सप्टेंबरमध्ये कॅनडाचे पंतप्रधान ट्रूडो यांनी संसदेत निज्जर यांच्या हत्येत भारताचा हात असल्याचा आरोप केला होता. त्यानंतरही अमेरिकेने भारताला तपासात सहकार्य करण्यास सांगितले होते. भारत आणि कॅनडा यांच्यात 3 दिवसांत काय घडले?
13 ऑक्टोबर : कॅनडाने भारताला पत्र पाठवले. त्यात म्हटले आहे की, भारतीय उच्चायुक्त संजय कुमार वर्मा आणि इतर मुत्सद्दी एका प्रकरणात संशयित आहेत. कॅनडाने या प्रकरणाचा तपशील दिलेला नाही, मात्र त्याचा संबंध निज्जर प्रकरणाशी जोडला गेला आहे. 14 ऑक्टोबर: भारताने आपल्या मुत्सद्दींचे संशयास्पद वर्णन केल्याचा निषेध केला आणि कॅनडाच्या राजदूताला बोलावले. काही तासांनंतर भारताने संजय कुमार वर्मा आणि इतर मुत्सद्दींना परत बोलावले. रात्री उशिरा बातमी आली की कॅनडाने भारतातील आपल्या 6 राजदूतांना परतण्याचे आदेश दिले आहेत. 15 ऑक्टोबर : कॅनडाच्या पंतप्रधानांनी निज्जरच्या हत्येत भारतीय एजंटांचा थेट सहभाग असल्याचा आरोप केला. दावा- अमित शहांच्या सांगण्यावरून खलिस्तानींवर हल्ला झाला
गृहमंत्री अमित शाह आणि रॉ एजन्सीने मिळून कॅनडामध्ये गुप्तचर माहिती गोळा करून खलिस्तानी दहशतवाद्यांवर हल्ला करण्याची परवानगी दिल्याचा दावा अमेरिकन मीडिया हाऊस वॉशिंग्टन पोस्टने केला आहे. वॉशिंग्टन पोस्टने कॅनडाच्या एका अधिकाऱ्याच्या हवाल्याने म्हटले आहे की, भारतीय मुत्सद्दी कॅनडाला जाण्याच्या परवानगीच्या बदल्यात गुप्तचर माहिती देण्यासाठी अनेक लोकांवर दबाव आणत होते. या कामाचे नेतृत्व कॅनडातील भारताचे उच्चायुक्त संजय वर्मा यांनी केले. वृत्तानुसार, 12 ऑक्टोबर रोजी कॅनडाच्या NSA ने भारताचे राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार अजित डोवाल यांना एका बैठकीत याबाबत माहिती दिली होती. कॅनडाच्या पोलिसांनी सांगितले की, भारतीय एजंटांनी बरीच माहिती गोळा केली
कॅनडाचे पोलीस आयुक्त माईक डुहेमे यांनी सोमवारी पत्रकार परिषद घेतली. त्यात त्यांनी कॅनडातील भारतीय मुत्सद्दी आणि अधिकाऱ्यांनी आपल्या पदाचा गैरवापर करून भारत सरकारसाठी गुप्तपणे माहिती गोळा केल्याचे म्हटले होते. यासाठी भारतीय अधिकाऱ्यांनी एजंटांचा वापर केला. यापैकी काही एजंटांना धमकावण्यात आले आणि भारत सरकारसोबत काम करण्यासाठी दबाव टाकण्यात आला. त्यांनी सांगितले की भारताने गोळा केलेल्या माहितीचा उपयोग दक्षिण आशियाई लोकांना लक्ष्य करण्यासाठी केला जातो. याचे पुरावे आम्ही भारत सरकारच्या अधिकाऱ्यांना दिले होते आणि त्यांना हिंसाचार थांबवून सहकार्य करण्याचे आवाहन केले होते. खलिस्तानी दहशतवादी निज्जर हे दोन्ही देशांमधील तणावाचे कारण होते, गेल्या वर्षी त्याची हत्या करण्यात आली होती
18 जून 2023 रोजी संध्याकाळी कॅनडातील सरे शहरातील गुरुद्वारातून बाहेर पडताना निज्जर यांची गोळ्या झाडून हत्या करण्यात आली. गेल्या वर्षी 18 सप्टेंबर रोजी कॅनडाचे पंतप्रधान ट्रुडो यांनी भारत सरकारवर निज्जर यांच्या हत्येमध्ये सहभाग असल्याचा आरोप केला होता, जो भारताने फेटाळला होता. यानंतर 3 मे रोजी निज्जर यांच्या हत्येतील तीन आरोपींना अटक करण्यात आली. तिन्ही आरोपी भारतीय आहेत. कॅनडाच्या पोलिसांनी सांगितले की, पोलिस अनेक महिन्यांपासून त्यांच्यावर लक्ष ठेवून होते. निज्जरला मारण्याचे काम भारताने त्यांच्यावर सोपवले होते, असे त्यांचे मत आहे. तेव्हा भारताने या प्रकरणावर म्हटले होते की हा कॅनडाचा अंतर्गत मामला आहे. ट्रूडोसाठी निज्जरचा मुद्दा महत्त्वाचा का आहे?
कॅनडामध्ये ऑक्टोबर 2025 मध्ये संसदीय निवडणुका होणार आहेत. खलिस्तान समर्थक ही कॅनडाचे पंतप्रधान जस्टिन ट्रुडो यांच्या पक्षाची मोठी व्होट बँक मानली जाते. मात्र, गेल्या महिन्यातच खलिस्तान समर्थक जगमीत सिंग यांच्या एनडीपी पक्षाने, जो ट्रूडो सरकारचा भाग होता, आपला पाठिंबा काढून घेतला आहे. युती तुटल्यामुळे ट्रुडो सरकार अल्पमतात आले. मात्र, 1 ऑक्टोबर रोजी झालेल्या बहुमत चाचणीत ट्रुडो यांच्या लिबरल पक्षाला दुसऱ्या पक्षाचा पाठिंबा मिळाला. यामुळे ट्रुडो यांनी फ्लोअर टेस्ट पास केली. 2021च्या जनगणनेनुसार, कॅनडाची एकूण लोकसंख्या 3.89 कोटी आहे. त्यापैकी 18 लाख भारतीय आहेत. हे कॅनडाच्या एकूण लोकसंख्येच्या 5% आहेत. यापैकी 7 लाखांहून अधिक शीख आहेत, जे एकूण लोकसंख्येच्या 2% आहेत.