मल्याळम चित्रपट उद्योगावर हेमा समितीचा अहवाल:लैंगिक मागण्या पूर्ण न केल्याने महिलांचा छळ, टॉयलेटलाही जाऊ देत नाहीत

फेब्रुवारी 2017 मध्ये मल्याळम फिल्म इंडस्ट्रीतील एका अभिनेत्रीचा चालत्या कारमध्ये लैंगिक छळ करण्यात आला. या घटनेमागे अभिनेता दिलीपचे नाव समोर आले, त्यानंतर मल्याळम फिल्म इंडस्ट्रीत महिलांसोबत होणाऱ्या गैरवर्तनावर अनेकांनी आवाज उठवायला सुरुवात केली. या घटनेनंतर सरकारने हेमा समिती स्थापन केली. या समितीने डिसेंबर 2019 मध्ये आपला अहवाल सरकारला सादर केला होता, जो आता 5 वर्षांनंतर समोर आला आहे. मल्याळम चित्रपटसृष्टीला हादरवून सोडणाऱ्या या अहवालात अनेक धक्कादायक खुलासे झाले आहेत. चला जाणून घेऊया काय आहे हा हेमा समितीचा अहवाल जो सध्या चर्चेत आहे. हेमा समितीच्या अहवालातून 10 मोठ्या गोष्टी उघड १) लैंगिक छळ ही सर्वात मोठी समस्या आहे
इंडस्ट्रीतील महिलांची सर्वात मोठी समस्या म्हणजे लैंगिक छळ. अनेक वेळा महिला याबाबत उघडपणे बोलण्यास घाबरतात. त्यांनी तोंड उघडले तर त्यांना इंडस्ट्रीत बंदी घातली जाईल आणि त्यांना कोणी काम देणार नाही, असे वाटते. अनेक महिला कलाकारही समितीसमोर काहीही बोलण्यास कचरत होत्या. 2) उद्योगातील अनेक मोठी नावेही छळवणुकीत सामील
महिलांच्या मते, छळाची सुरुवात अगदी सुरुवातीपासूनच होते. त्यात दिग्दर्शक, निर्मात्यापासून ते प्रॉडक्शन कंट्रोलर यांचा सहभाग असतो. जर एखादी महिला प्रोडक्शन कंट्रोलर किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीकडे कामासाठी गेली तर तिला लैंगिक आवडीबद्दल सांगितले जाते. मल्याळम चित्रपट उद्योगातील महिलांमध्ये समायोजन आणि तडजोड हे अतिशय सामान्य शब्द आहेत. महिला कलाकारांनी दिलेल्या पुराव्यांच्या आधारे इंडस्ट्रीतील बडे लोकही यात सामील आहेत, असे मानावे लागले. 3) नवोदितांसमोर उद्योगाची वाईट प्रतिमा
मल्याळम फिल्म इंडस्ट्रीची प्रतिमा अशी बनवण्यात आली आहे की, जर नवोदितांना इथे स्थान मिळवायचे असेल तर त्यांना सेक्शुअल फेवर्स द्यावे लागतील, पण तसे होत नाही. असे अनेक दिग्दर्शक-निर्माते आहेत जे महिलांशी चांगली वागणूक देतात किंवा सेटवर त्यांच्या सुरक्षेची खूप काळजी घेतात. अनेक महिला कलाकारांनी समितीसमोर अशा लोकांची नावे घेतली जी कामाच्या ठिकाणी महिलांना खूप आदर देतात. ४) पुरुष उघडपणे सेक्सची मागणी करतात
मल्याळम फिल्म इंडस्ट्रीतील बहुतेक पुरुष कलाकारांना वाटते की जर स्त्रिया चित्रपटांमध्ये इंटिमेट सीन देण्यास सोयीस्कर असतील तर त्या ऑफ-सेट तेच करायला तयार होतील. यामुळे इंडस्ट्रीतील पुरुष उघडपणे महिलांकडून सेक्सची मागणी करतात. याचा पुरावा म्हणून अनेक महिलांनी व्हिडिओ क्लिप, ऑडिओ क्लिप, स्क्रीनशॉट आणि व्हॉट्सॲप मेसेजही दाखवले. महिलांनी या मुद्द्यावर भर देत ही परिस्थिती सिनेमात संपली पाहिजे असे सांगितले. ५) पुरुष म्हणाले- लैंगिक छळ सर्वत्र होतो
अनेक पुरुषांनी समितीसमोर सांगितले की लैंगिक छळ हा केवळ चित्रपटसृष्टीतच होत नाही तर प्रत्येक क्षेत्रात होतो. चित्रपट क्षेत्रात हा मुद्दा अतिशयोक्त आहे. मात्र, महिलांनी समितीसमोर ते साफ फेटाळून लावले. ते म्हणाले की, लैंगिक छळ हे इतर कोणत्याही क्षेत्रात आणि चित्रपटसृष्टीत खूप वेगळे आहे. कास्टिंग काउच चित्रपट उद्योगात नोकरी मिळविण्याचे मापदंड पूर्णपणे बदलते परंतु इतर नोकऱ्यांमध्ये असे होत नाही. ६) पुरुष रात्री दार वाजवतात
अनेक महिलांनी सांगितले की, जेव्हा ते कामासाठी इतर सहकाऱ्यांसोबत हॉटेलमध्ये राहतात तेव्हा पुरुष रात्री त्यांच्या खोलीचा दरवाजा ठोठावतात. अनेकवेळा असे घडले आहे की जेव्हा दार उघडले नाही तेव्हा पुरुष इतके जोरात ठोठावतात की दरवाजा स्वतःच तुटतो. 7) स्त्रियांबद्दल सांकेतिक शब्दांत बोलले जाते
स्त्रियांबद्दल सांकेतिक शब्दांत बोलले जाते. जर स्त्री तडजोड करणार नसेल तर तिचे काम विसरून जा. या अहवालात असेही दिसून आले आहे की इंडस्ट्रीला असे वाटते की महिला येथे केवळ प्रसिद्ध होण्यासाठी किंवा पैसे कमवण्यासाठी आल्या आहेत. यासाठी ती कोणत्याही थराला जाऊ शकते. कुणासोबत झोपायलाही मान्य होईल. 8) शौचालयात जाण्याची परवानगी नाही
आऊटडोअर शूटिंगच्या वेळी महिला कलाकारांना शौचालयाची प्राथमिक सुविधाही मिळत नाही. प्रॉडक्शन युनिट टॉयलेटला जाण्यासाठी ब्रेकही देत ​​नाही कारण त्यामुळे ये-जा करण्यात वेळ वाया जातो. अनेक महिला कलाकारांनी रिपोर्टमध्ये सांगितले की, सेटवर टॉयलेटची सुविधा नसल्यामुळे त्या कमी पाणी पितात, ज्यामुळे नंतर इन्फेक्शन आणि अनेक आजार होतात. मासिक पाळीदरम्यान त्यांना तासन्तास सॅनिटरी पॅड बदलता येत नाही. सेटवरील व्हॅनिटी व्हॅनमध्ये बड्या स्टार्सच्या टॉयलेटची सोय असते, पण ज्युनियर आर्टिस्टना या व्हॅनचा वापर करण्याची परवानगी नसते. सेटवर कपडे बदलण्यासाठी फक्त पातळ पडदा असतो. 9) इंडस्ट्रीवर पुरुषांचे राज्य
संपूर्ण फिल्म इंडस्ट्री पुरुष प्रधान असल्याचे अहवालात म्हटले आहे. काही निर्माते, दिग्दर्शक आणि अभिनेते संपूर्ण इंडस्ट्रीवर राज्य करतात. त्यांच्या विरोधात कोणी बोलण्याचे धाडस केले तर त्यांना धमक्या मिळू लागतात. शक्तिशाली लोकांची लॉबी इतकी मजबूत आहे की लोक त्यांना माफिया म्हणतात. तो चित्रपटसृष्टीत काहीही करू शकतो. त्यांना हवे असल्यास ते कोणत्याही अभिनेत्यावर, दिग्दर्शकावर किंवा निर्मात्यावर कोणत्याही ठोस कारणाशिवाय बंदी घालू शकतात. या पॉवरफुल लॉबीच्या विरोधात कोणत्याही स्त्री किंवा पुरुषाने आवाज उठवण्याचा प्रयत्न केला तर त्याला इंडस्ट्रीतून हद्दपारही केले जाऊ शकते. 10) लेखी करार नसल्यास फी भरली जात नाही
मल्याळम चित्रपट उद्योगात लेखी करार केले जात नाहीत. निर्माते बड्या कलाकारांशीच लेखी करार करतात. अनेक वेळा काम करून घेतल्यानंतर निर्माते क्रू मेंबर्सना निश्चित फी देण्यास नकार देतात. फीच्या बाबतीत महिलांची परिस्थिती आणखी बिकट आहे. एका महिला कलाकाराने समितीला सांगितले की, ती एका चित्रपटात मुख्य भूमिकेत आहे. चर्चेदरम्यान त्याला चित्रपटातील इंटिमेट सीन्सची माहिती देण्यात आली, मात्र फारसा खुलासा झाला नाही. तीन महिन्यांच्या तयारीनंतर जेव्हा तिने चित्रपटाचे शूटिंग सुरू केले तेव्हा दिग्दर्शकाने तिला चित्रपटातील नग्नता आणि लिपलॉक सीन्सबद्दल सांगितले. तिच्यावर किसिंग सीन आणि बॅक एक्सपोजर करण्यासाठी दबाव टाकण्यात आला. जेव्हा महिला कलाकाराने चित्रपट सोडला तेव्हा तिच्याकडे कोणताही लेखी करार नव्हता ज्याच्या आधारावर ती फी मागू शकेल. हेमा समितीचा अहवाल बाहेर आल्यानंतर काय झाले? दैनिक भास्करने तनुश्री दत्ता, आहाना कुमरा आणि सोना महापात्रा यांच्याशी चर्चा केली ज्यांनी MeToo मोहिमेबद्दल त्यांचे मत व्यक्त केले #MeToo चळवळीबाबत तनुश्री म्हणाली, यानंतर मी बदल पाहिला आहे. मुलींची छेड काढणारे अल्पवयीन शिकारी आता सावध झाले आहेत. मुलीचे रेकॉर्डिंग होऊन प्रकरण पोलिसांपर्यंत पोहोचू शकते, अशी भीती त्यांना वाटते. तथापि, अत्यंत घाणेरडे लोक, ज्यांच्याकडे जास्त शक्ती आहे, त्यांचा अहंकार अजूनही आहे. त्यांना शिक्षा व्हावी यासाठी कायदा कडक करावा लागेल. #Metoo आरोपींच्या कारकिर्दीवर परिणाम झाला नाही
सोना महापात्रा म्हणाल्या, ‘ #Metoo चळवळीनंतर आमच्यासाठी कामाच्या संधी बंद झाल्या. अनु मलिक यांना पुन्हा पुन्हा जज बनवले जात आहे. साजिद खानही बिग बॉसमध्ये आला होता. अनेक महिलांवर अन्याय करणारा त्यांच्यासारखा माणूस आजही मोकळेपणाने फिरत आहे. ‘क्वीन’ चित्रपटाचा दिग्दर्शक विकास बहल पुन्हा चित्रपटात काम करत आहे. हे लोक पुन्हा कामाला लागले आणि जे खरे बोलले त्यांना ‘ट्रबल मेकर’ म्हणत गप्प केले गेले.