पहिल्या परदेश दौऱ्यावर चीनला जाणार नेपाळचे पंतप्रधान:64 वर्षांची परंपरा खंडित होणार; 4 महिन्यांनंतरही भारताने केपी ओली यांना निमंत्रण दिले नाही

नेपाळचे नवे पंतप्रधान केपी शर्मा ओली त्यांच्या पहिल्या अधिकृत परदेश दौऱ्यावर चीनला जात आहेत. काठमांडू पोस्टच्या वृत्तानुसार, चीनचे पंतप्रधान ली कियांग यांनी ओली यांना 2 ते 6 डिसेंबर या कालावधीत अधिकृत भेटीसाठी आमंत्रित केले आहे. अहवालानुसार, 5 नोव्हेंबर रोजी चीनच्या राजदूतांनी नेपाळचे परराष्ट्र सचिव लमसाल यांना हे निमंत्रण दिले. नेपाळमध्ये अशी परंपरा आहे की जो कोणी नवा पंतप्रधान होतो तो प्रथम भारताला भेट देतो. ओली यांच्या जवळच्या सल्लागारांनी काठमांडू पोस्टला सांगितले की, त्यांना आशा होती की भारत ही परंपरा कायम ठेवेल, परंतु पदभार स्वीकारल्यानंतर चार महिन्यांनंतरही भारताकडून कोणतेही औपचारिक निमंत्रण मिळालेले नाही. सहसा नेपाळच्या पंतप्रधानांना पदभार स्वीकारल्यानंतर लगेचच नवी दिल्लीतून निमंत्रण मिळते. पंतप्रधान झाल्यानंतर ओली पहिल्यांदा भारतात आले केपी ओली ऑगस्ट 2015 मध्ये पहिल्यांदा नेपाळचे पंतप्रधान झाले. यानंतर त्यांनी फेब्रुवारी 2016 मध्ये भारताला भेट दिली. एक महिन्यानंतर, मार्चमध्ये, ते चीनला गेले. ओली आतापर्यंत चार वेळा नेपाळचे पंतप्रधान झाले आहेत. ते 2015 मध्ये 10 महिने, 2018 मध्ये 40 महिने आणि 2021 मध्ये तीन महिने पदावर राहिले. यावर्षी जुलैमध्ये चौथ्यांदा ओली यांनी पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली. मात्र, ओली यांनी त्यांच्या मागील कार्यकाळात अनेक भारतविरोधी पावले उचलली होती. त्यांच्या काळातच नेपाळ सरकारने वादग्रस्त नकाशा प्रसिद्ध केला होता. याशिवाय त्यांनी अनेक भारतविरोधी वक्तव्येही केली होती. यावेळी केपी शर्मा ओली यांना निमंत्रण न पाठवण्यामागे नेपाळबाबत भारताच्या धोरणांमध्ये बदल झाल्याचे मानले जात आहे. सप्टेंबरमध्येच ओली यांचा चीन दौरा निश्चित झाला होता त्याचबरोबर चीनच्या अधिकृत निमंत्रणानंतर परराष्ट्र मंत्री आरजू राणा यांनी आपला अझरबैजान दौरा रद्द केला आहे. ते 11 ते 22 नोव्हेंबर दरम्यान संयुक्त राष्ट्रांच्या हवामान बदल शिखर परिषदेत सहभागी होणार होते. मात्र आता त्यांच्या जागी अध्यक्ष रामचंद्र पौडेल ही भेट घेणार आहेत. परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालयाच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, पंतप्रधान ओली यांनी परराष्ट्रमंत्र्यांना देशातच राहून त्यांच्या चीन दौऱ्याची तयारी करण्याची विनंती केली आहे. रिपोर्टनुसार, केपी शर्मा ओली यांची न्यूयॉर्कमध्ये चीनचे परराष्ट्र मंत्री वांग यी यांच्याशी भेट झाली. यादरम्यान वांग यांनी त्यांना सांगितले होते की, डिसेंबरमध्ये त्यांचे स्वागत करण्यास तयार आहे. चीनच्या कर्जावर बांधले विमानतळ, आता कर्जमाफीसाठी अपील करू शकतात काठमांडू पोस्टने अधिकाऱ्यांच्या हवाल्याने म्हटले आहे की, या भेटीदरम्यान पंतप्रधान ओली चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग आणि ली कियांग यांची भेट घेतील. यावेळी, ओली नेपाळला दिलेले कर्ज माफ करण्यासाठी चीन सरकारने प्रयत्न करतील. पोखरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळासाठी चीनने चीनला सुमारे 17 हजार कोटी रुपयांचे कर्ज दिले आहे. रिपोर्टनुसार, याआधी 23 ऑगस्ट रोजी नेपाळचे अर्थमंत्री बिष्णू पौडेल यांनीही चीनला कर्ज माफ करण्याचे आवाहन केले होते. ते म्हणाले होते की पोखरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ चीनचे कर्ज फेडण्यासाठी पुरेसे उत्पन्न देत नाही. याशिवाय या दौऱ्यात ओली बीआरआय प्रकल्पावरही चर्चा करू शकतात. नेपाळमध्ये त्याच्या अंमलबजावणीबाबत वाद आहे. सरकारमधील मित्रपक्ष असलेल्या नेपाळी काँग्रेसने चीनच्या महागड्या कर्जाला विरोध केला होता. मात्र, आता ते या प्रकरणी शांत झाले आहे. यापूर्वी प्रचंड सरकारने बीआरआयकडून कर्ज घेण्याचे टाळले, मात्र आताचे सरकार ते पुढे नेण्याचा आग्रह धरत आहे. वृत्तानुसार, नेपाळ आणि चीनमध्ये 2017 मध्ये BRI प्रकल्पावर एक करार झाला होता. मात्र 7 वर्षे झाली तरी नेपाळमध्ये अद्याप एकही प्रकल्प सुरू झालेला नाही. वास्तविक, चीनने नेपाळला कर्जाऐवजी आर्थिक मदतीच्या रूपात पैसे द्यावेत, अशी मागील सरकारची इच्छा होती. मात्र चीनने याचा इन्कार केला होता. अर्थ मंत्रालयाच्या एका अधिकाऱ्याने दिलेल्या माहितीनुसार, चीनला भीती आहे की, जर त्याने नेपाळला ही सूट दिली तर इतर देशही त्यातून कर्जमाफीची मागणी करू लागतील. पंतप्रधानांची भारत भेटीची परंपरा 64 वर्षांपूर्वी सुरू झाली बीबीसीच्या म्हणण्यानुसार, भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी 26 जानेवारी 1960 रोजी नेपाळचे पंतप्रधान बिशेश्वर प्रसाद कोईराला यांना प्रजासत्ताक दिनाच्या सोहळ्यात सहभागी होण्यासाठी पहिल्यांदाच आमंत्रण पाठवले होते. त्यावेळी भारताने नेपाळला 18 कोटी रुपयांची मदत दिली होती. या वर्षी एप्रिलमध्ये कोईराला यांनी चीनला भेट देऊन चीनचे नेते माओ त्से तुंग यांची भेट घेतली होती.