PM मोदी आणि गयानाचे राष्ट्राध्यक्ष यांच्यात द्विपक्षीय चर्चा:मोदी म्हणाले- 24 वर्षांनी गयानाला आलो; कॅरेबियन देशात जन औषधी केंद्र उघडणार भारत

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी दोन दिवसांच्या गयाना दौऱ्यावर आहेत. बुधवारी संध्याकाळी (भारतीय वेळेनुसार) पंतप्रधान मोदी आणि गयानाचे अध्यक्ष मोहम्मद इरफान यांच्यात द्विपक्षीय चर्चा झाली. या काळात दोन्ही देशांमध्ये अनेक करार झाले आहेत. चर्चेनंतर पंतप्रधान मोदी आणि अध्यक्ष इरफान यांनीही लोकांना संबोधित केले. आपल्या भाषणादरम्यान पंतप्रधान मोदींनी अध्यक्ष इरफान यांचे गयानामध्ये स्वागत केल्याबद्दल त्यांचे आभार मानले. अध्यक्ष इरफान यांच्याबद्दल बोलताना पीएम मोदी म्हणाले की, भारतासोबत त्यांचे विशेष नाते आहे. ते भारतीय समुदायाचे ब्रँड ॲम्बेसेडर आहेत. जवळपास 24 वर्षांनंतर गयानाला भेट देण्यासाठी आलो आहोत, असे पंतप्रधान म्हणाले. याआधी ते एक सामान्य माणूस म्हणून गयानाला वैयक्तिक भेटीसाठी आले होते. 56 वर्षांनंतर भारतीय पंतप्रधानांचा गयाना दौरा आहे. पंतप्रधान मोदींच्या भाषणातील महत्त्वाचे मुद्दे :- भाषणानंतर पंतप्रधान मोदी आणि राष्ट्रपती इरफान यांनी रोपटे लावले. G20 परिषदेत सहभागी झाल्यानंतर मोदी गयानाला पोहोचले तत्पूर्वी, ब्राझीलमधील जी-20 शिखर बैठकीनंतर पंतप्रधान मोदी बुधवारी सकाळी गयानाला पोहोचले होते. राजधानी जॉर्जटाऊनमध्ये गयानाचे राष्ट्राध्यक्ष मोहम्मद इरफान आणि पंतप्रधान अँटोनी फिलिप्स प्रोटोकॉल तोडून त्यांचे स्वागत करण्यासाठी विमानतळावर पोहोचले. त्यांच्यासोबत सुमारे डझनभर कॅबिनेट मंत्र्यांनीही पंतप्रधान मोदींचे स्वागत केले. विमानतळावरच त्यांना गार्ड ऑफ ऑनरही देण्यात आला. PM मोदी यांना गयाना येथे सर्वोच्च राष्ट्रीय पुरस्कार ‘द ऑर्डर ऑफ एक्सलन्स’ ने सन्मानित करण्यात येणार आहे. याशिवाय बार्बाडोस त्यांना ‘ऑनररी अवॉर्ड ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ देऊन सन्मानित करेल. याआधी कॅरेबियन देश डॉमिनिकानेही पंतप्रधान मोदींना आपला सर्वोच्च सन्मान ‘डॉमिनिका अवॉर्ड ऑफ ऑनर’ देण्याची घोषणा केली आहे. पंतप्रधानांना हा पुरस्कार फक्त गयानामध्येच मिळणार आहे. पंतप्रधान मोदी 20 आणि 21 नोव्हेंबर रोजी गयानाच्या राज्य दौऱ्यावर जाणार आहेत. 56 वर्षात गयानाला भेट देणारे ते पहिले भारतीय पंतप्रधान आहेत. त्यांच्या आधी इंदिरा गांधी यांनी 1968 मध्ये गयानाला भेट दिली होती. पंतप्रधान मोदी गयानाच्या संसदेच्या विशेष बैठकीला संबोधित करणार आहेत. कॅरिकॉम-इंडिया समिटलाही ते उपस्थित राहणार आहेत. 2020 मध्ये गयानामध्ये तेल आणि वायूच्या खाणींचा शोध लागल्यानंतर, त्याचा GDP दरवर्षी सुमारे 40% च्या दराने वाढत आहे. त्यामुळे ते व्यापार आणि गुंतवणुकीचे केंद्र बनले आहे. अशा परिस्थितीत गयाना दौऱ्यादरम्यान पीएम मोदी आणि गयानाचे अध्यक्ष मोहम्मद इरफान अली यांच्यात ऊर्जा आणि संरक्षण संसाधनांशी संबंधित करार होऊ शकतो. गयानाची 40% लोकसंख्या भारतीय वंशाची आहे. खुद्द राष्ट्रपती मोहम्मद इरफान अली यांच्या पूर्वजांना ब्रिटिश जहाजाने कॅरेबियन देशात आणले होते. गेल्या वर्षी जानेवारीमध्ये गयानाचे अध्यक्ष मोहम्मद इरफान अली प्रवासी भारतीय परिषदेसाठी प्रमुख पाहुणे म्हणून भारतात आले होते. उपाध्यक्ष भरत जगदेव यांनीही फेब्रुवारी 2023 मध्ये भारताला भेट दिली होती. या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये गयानाचे पंतप्रधान मार्क फिलिप्स यांनीही भारताला भेट दिली होती. गयानाजवळ नैसर्गिक वायू आणि तेलाचे साठे
गयाना CARICOM चा सदस्य आहे, 21 कॅरिबियन देशांचा समूह आहे. हा गट कॅरिबियन देशांमधील आर्थिक, राजकीय आणि सामाजिक एकात्मतेला चालना देण्यासाठी कार्य करतो. गयानाला “कॅरिबियन ग्रॅनरी” म्हणून देखील ओळखले जाते. त्याच वेळी, पनामा कालव्याच्या जवळ असल्यामुळे गयानाचे सामरिक स्थान देखील वाढते. जागतिक बँकेच्या अहवालानुसार, गयानामध्ये अंदाजे 11.2 अब्ज बॅरल तेलाचे साठे आणि 17 ट्रिलियन घनफूट नैसर्गिक वायू आहेत. 2020 मध्ये नैसर्गिक वायू आणि तेलाचे साठे सापडल्यानंतर येथील दरडोई उत्पन्न $18,199 पेक्षा जास्त झाले. गयाना आणि भारत संबंध
मे 1965 मध्ये गयानाची राजधानी जॉर्जटाउन येथे भारतीय आयोगाची स्थापना करण्यात आली. इंदिरा गांधींनी 1968 मध्ये गयानाला भेट दिली होती, त्यांना स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर फक्त दोन वर्षांनी. 1988 मध्ये तत्कालीन उपराष्ट्रपती डॉ. शंकरदयाल शर्मा आणि 2006 मध्ये तत्कालीन उपराष्ट्रपती भैरोसिंग शेखावत गयानाच्या राज्य दौऱ्यावर गेले होते. 2023-24 मध्ये एकूण भारत-गयाना परस्पर व्यापार US$ 105.97 दशलक्ष इतका होता. या कालावधीत भारताने गयानाला $99.36 दशलक्ष निर्यात केली. मे 2024 पर्यंत, गयाना अंदाजे 645,000 बॅरल कच्चे तेल आणि वायूचे उत्पादन करत होते. हे लक्षात घेऊन तेल आणि नैसर्गिक वायू शाखा ‘ओएनजीसी विदेश’ देखील येथे सतत संधी शोधत आहे. या वर्षाच्या सुरुवातीला, भारताने कच्च्या तेलाच्या स्त्रोतासह हायड्रोकार्बन्समध्ये सहकार्य करण्यासाठी गयानाबरोबर पाच वर्षांच्या सामंजस्य कराराला मान्यता दिली. गयानाचे परराष्ट्र सचिव रॉबर्ट परसॉड यांनी मोदींचा गयाना दौरा हा जगातील दोन वेगाने वाढणाऱ्या अर्थव्यवस्थांमधील संबंधांमधील महत्त्वाचा टप्पा असल्याचे वर्णन केले. या भेटीदरम्यान दोन्ही देशांमध्ये ऊर्जा आणि संरक्षण करार होण्याची अपेक्षा आहे. पायाभूत सुविधा, अन्न सुरक्षा, आरोग्य आणि तंत्रज्ञान यावरही द्विपक्षीय चर्चा होऊ शकते.