क्वाड मीटिंग आता भारतात नाही तर अमेरिकेत होणार:मोदी बायडेन यांच्या मूळ गावाला भेट देणार, 2025 मध्ये भारत आयोजन करेल

हिंदी महासागरात चीनचा मुकाबला करण्यासाठी स्थापन करण्यात आलेल्या क्वाड संघटनेची बैठक यंदा भारतात होणार नाही. भारताने अमेरिकेसोबत क्वाड समिटचे यजमानपद बदलले आहे. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, भारत 2025 मध्ये क्वाडचे आयोजन करेल. वास्तविक, यापूर्वी क्वाड समिट भारतात जानेवारी 2024 मध्ये होणार होती. मात्र, त्यावेळी अमेरिकेने राष्ट्राध्यक्ष बायडेन यांच्याकडे वेळ नसल्याचं कारण देत ही परिषद सप्टेंबरपर्यंत पुढे ढकलली होती. सदस्य देशांचे राष्ट्रप्रमुख क्वाड समिटमध्ये सहभागी होतात. संघटनेची ही सर्वात महत्त्वाची बैठक आहे. क्वाड 21 सप्टेंबरला अमेरिकेत होऊ शकते. त्यात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, ऑस्ट्रेलियाचे पंतप्रधान अँथनी अल्बानीज आणि जपानचे पंतप्रधान फुमियो किशिदा यांचा समावेश असेल. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, क्वाड बैठक अमेरिकेत होत असल्याने बायडेन यांना अध्यक्ष म्हणून शेवटची शिखर परिषद आयोजित करण्याची संधी मिळेल. वर्षअखेरीस होणाऱ्या अमेरिकन निवडणुकीत जो उमेदवार विजयी होईल तो चतुर्थांशासाठी भारतात येईल हे निश्चित. म्हणजे कमला हॅरिस आणि ट्रम्प यांच्यापैकी एकाची भारत भेट निश्चित झाली आहे. बायडेन यांच्या गावी बैठक होणार
क्वाडचे आयोजन अमेरिकेतील बायडेन यांचे होम स्टेट डेलावेअर येथे केले जाईल. जपानचे पंतप्रधान फुमियो किशिदा यांच्यासाठी ही शेवटची चतुर्भुज बैठक असेल कारण ते पुढील वर्षी निवडणुकीत उभे राहणार नाहीत. त्याचबरोबर पंतप्रधान मोदी यापुढे संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेत भाषण करणार नाहीत. 26 सप्टेंबर रोजी त्यांचे भाषण होणार होते. नवीन वेळापत्रकानुसार, 28 सप्टेंबर रोजी परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर त्यांच्या जागी भाषण देतील. पंतप्रधान मोदी २१ सप्टेंबरला होणाऱ्या चतुर्भुज बैठकीला उपस्थित राहणार आहेत. यानंतर ते २२ तारखेला न्यूयॉर्कमध्ये भारतीय समुदायाला संबोधित करतील. 22-23 सप्टेंबर रोजी होणाऱ्या यूएन समिट फॉर द फ्युचर कार्यक्रमातही मोदी सहभागी होणार आहेत. भारताला न्यूयॉर्कमध्ये क्वाड हवा होता, अमेरिकेला ते मान्य नव्हते
द हिंदूच्या वृत्तानुसार, न्यूयॉर्कमध्ये शिखर परिषद आयोजित करण्याची भारताची योजना होती. तथापि, 21 सप्टेंबर हा शनिवार असून अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष वीकेंडसाठी डेलावेअरमधील त्यांच्या घरी आणि बीचवर जातात. यामुळे अमेरिकेने डेलावेअर येथे शिखर परिषद आयोजित करण्याचा निर्णय घेतला. 2023 ची क्वाड बैठक जपानच्या हिरोशिमा शहरात
2023 ची क्वाड बैठक जपानच्या हिरोशिमा शहरात झाली. यापूर्वी ही परिषद ऑस्ट्रेलियातील सिडनी येथे होणार होती. मात्र, त्यावेळी अमेरिकेतील कर्जाच्या संकटामुळे ते बायडेन यांच्या विनंतीवरून पुढे ढकलण्यात आले. यानंतर जी 7 देशांची बैठक होणार होती. हिरोशिमामध्ये पीएम मोदींनी 2024 ची बैठक भारतात होणार असल्याची घोषणा केली होती. त्यासाठी सर्व सदस्य देशांच्या प्रमुखांना भारतात यावे लागले. क्वाडचे अध्यक्षपद दरवर्षी सर्व सदस्य देशांमध्ये फिरते. त्याचे अध्यक्षपद 2023 मध्ये जपानकडे राहील. भारतासाठी QUAD महत्त्वाचे का आहे?
QUAD धोरणात्मकदृष्ट्या चीनच्या आर्थिक आणि लष्करी उदयाचा मुकाबला करते, त्यामुळे ही युती भारतासाठी खूप महत्त्वाची ठरते. तज्ज्ञांचे मत आहे की, चीनचा भारतासोबत अनेक दिवसांपासून सीमावाद आहे. अशा स्थितीत सीमेवर आपली आक्रमकता वाढली तर या कम्युनिस्ट देशाला रोखण्यासाठी भारत इतर क्वाड देशांची मदत घेऊ शकतो. याशिवाय, QUAD मध्ये आपला दर्जा वाढवून, चीनची मनमानी रोखून भारत आशियातील शक्तीचा समतोल राखू शकतो. चीन QUAD च्या विकासात अडथळे निर्माण करत आहे
2007 मध्ये त्याची स्थापना झाल्यापासून, QUAD खूप वेगाने विकसित होऊ शकले नाही. याचे प्रमुख कारण म्हणजे चीनचा QUAD ला असलेला तीव्र विरोध. चीनच्या विरोधामुळे सुरुवातीला भारताने याबाबत संकोच दाखवला. चीनच्या विरोधामुळे, ऑस्ट्रेलियाने देखील 2010 मध्ये QUAD मधून माघार घेतली, तथापि, नंतर ते पुन्हा त्यात सामील झाले. 2017 मध्ये भारत-अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया आणि जपानने चीनचा सामना करण्यासाठी या युतीचे पुनरुज्जीवन करण्याचा निर्णय घेतला. यानंतर, 2017 मध्ये, फिलीपिन्समध्ये QUAD ची पहिली अधिकृत चर्चा झाली. मार्च 2021 मध्ये आयोजित केलेल्या QUAD देशांच्या पहिल्या परिषदेत जारी केलेल्या संयुक्त निवेदनात, चीनचे नाव न घेता, कोणत्याही देशाच्या हस्तक्षेपापासून इंडो-पॅसिफिक क्षेत्राचे संरक्षण करण्याची वचनबद्धता व्यक्त करण्यात आली.