तबला वादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे निधन:73 वर्षांचे होते; 2023 मध्ये पद्मविभूषणने सन्मान, तीन ग्रॅमी पुरस्कार विजेते देखील होते

जगप्रसिद्ध तबलावादक आणि पद्मविभूषण उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे निधन झाले. सॅन फ्रान्सिस्कोमध्ये त्यांच्यावर उपचार सुरू होते. तिथेच त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. त्यांचा जन्म 9 मार्च 1951 रोजी मुंबईत झाला. उस्ताद झाकीर हुसेन यांना 1988 मध्ये पद्मश्री, 2002 मध्ये पद्मभूषण आणि 2023 मध्ये पद्मविभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. झाकीर हुसेन यांना तीन ग्रॅमी पुरस्कारही मिळाले होते. त्यांच्या वडिलांचे नाव उस्ताद अल्लाह रक्खा कुरेशी आणि आईचे नाव बीवी बेगम होते. झाकीर यांचे वडील अल्ला राख हेही तबलावादक होते. झाकीर हुसेन यांचे सुरुवातीचे शिक्षण मुंबईतील माहीम येथील सेंट मायकल स्कूलमधून झाले. याशिवाय मुंबईच्या सेंट झेवियर्स कॉलेजमधूनही पदवीपर्यंतचे शिक्षण घेतले. झाकीर हुसैन यांनी वयाच्या अवघ्या 11 व्या वर्षी अमेरिकेत पहिला कॉन्सर्ट केला होता. 1973 मध्ये त्यांनी त्यांचा पहिला अल्बम ‘लिव्हिंग इन द मटेरियल वर्ल्ड’ लाँच केला. सपाट जागा पाहून उस्ताद झाकीर हुसेन बोटांनी धून वाजवायचे. कुठलीही सपाट जागा शोधायचे आणि बोटांनी धून वाजवायचे. किचनमध्ये भांडीही शिल्लक राहिली नाहीत. जे मिळेल ते तवा, भांडे, ताटावर हात आजमावायचे. झाकीर हुसेन तबला आपल्या मांडीवर ठेवायचे. सुरुवातीच्या काळात पैशाअभावी ते जनरल कोचमध्ये बसायचे. जर त्याला जागा मिळाली नाही तर तो जमिनीवर वर्तमानपत्र पसरवून झोपायचे. या काळात तबल्याला कोणाचाही पाय लागू नये म्हणून तो त्यांच्या मांडीवर घेऊन झोपायचे. वयाच्या 12 व्या वर्षी त्यांना 5 रुपये मिळाले, त्याचे मूल्य सर्वात जास्त झाकीर हुसेन 12 वर्षांचे असताना त्यांच्या वडिलांसोबत एका मैफिलीला गेले होते. पंडित रविशंकर, उस्ताद अली अकबर खान, बिस्मिल्ला खान, पंडित शांता प्रसाद आणि पंडित किशन महाराज या संगीत दिग्गजांनी त्या मैफलीला हजेरी लावली होती. झाकीर हुसेन वडिलांसोबत स्टेजवर गेले. परफॉर्मन्स संपल्यानंतर झाकीरला 5 रुपये मिळाले. एका मुलाखतीत याचा संदर्भ देत ते म्हणाले होते – मी माझ्या आयुष्यात खूप पैसे कमावले आहेत, पण ते 5 रुपये सर्वात मौल्यवान होते. झाकीर हुसेन यांचा अमेरिकेतही सन्मान झाला होता. 2016 मध्ये, अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांनी त्यांना ऑल स्टार ग्लोबल कॉन्सर्टमध्ये सहभागी होण्यासाठी व्हाईट हाऊसमध्ये आमंत्रित केले. झाकीर हुसेन हे पहिले भारतीय संगीतकार होते ज्यांना हे आमंत्रण मिळाले होते. शशी कपूरसोबत हॉलिवूड सिनेमात काम केले झाकीर हुसेन यांनी काही सिनेमांमध्ये काम केले आहे. 1983 मध्ये आलेल्या ‘हीट अँड डस्ट’ या ब्रिटिश चित्रपटातून त्यांनी पदार्पण केले. शशी कपूर यांनीही या चित्रपटात काम केले होते. झाकीर हुसैन यांनी 1998 साली आलेल्या ‘साज’ चित्रपटातही काम केले होते. या चित्रपटात त्यांच्या विरुद्ध शबाना आझमी होत्या. या चित्रपटात झाकीर हुसैन यांनी शबानांच्या प्रियकराची भूमिका साकारली होती. मुघल-ए-आझम (1960) या चित्रपटात झाकीर हुसैन यांनाही सलीमच्या धाकट्या भावाच्या भूमिकेची ऑफर देण्यात आली होती, परंतु त्यावेळी त्यांच्या वडिलांनी ते मंजूर केले नाही. आपल्या मुलाने फक्त संगीतावर लक्ष केंद्रित करावे अशी त्यांची इच्छा होती.