डॉमिनिका आणि गयानाने PM मोदींना दिला सर्वोच्च सन्मान:भारत गयानामध्ये जनऔषधी केंद्र उघडणार, पायलट प्रोजेक्ट म्हणून डिजीलॉकर सुरू होणार

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना गयाना येथे कॅरेबियन देश डॉमिनिका यांनी ‘द डॉमिनिका अवॉर्ड ऑफ ऑनर’ देऊन सन्मानित केले आहे. डॉमिनिकाच्या राष्ट्रपती सिल्व्हानी बर्टन यांनी पंतप्रधान मोदींना त्यांच्या देशातील सर्वोच्च सन्मानाने सन्मानित केले. कोविड-19 महामारीच्या काळात डॉमिनिकामध्ये लस वितरित केल्याबद्दल पंतप्रधान मोदींना हा पुरस्कार देण्यात आला आहे. गयानाने मोदींना सर्वोच्च राष्ट्रीय सन्मान ‘ऑर्डर ऑफ एक्सलन्स’ देऊन सन्मानित केले आणि बार्बाडोसने त्यांना ऑनररी ऑर्डर ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोसने सन्मानित केले. त्यांनी हा पुरस्कार सर्व भारतीयांना समर्पित केला. याशिवाय, त्यांच्या गयानाच्या दोन दिवसीय दौऱ्यात पंतप्रधान मोदींनी कॅरेबियन देशांच्या प्रतिनिधींसोबत दुसऱ्या भारत-कॅरिकॉम शिखर परिषदेतही भाग घेतला. शिखर परिषदेच्या बाजूला पंतप्रधानांनी कॅरेबियन देशांच्या प्रतिनिधींशी द्विपक्षीय चर्चा केली. गयानाचे राष्ट्रपती मोहम्मद इरफान व्यतिरिक्त, पंतप्रधान मोदींनी डॉमिनिकाचे पंतप्रधान रुझवेल्ट स्केरिट आणि सुरीनामचे राष्ट्रपती चान संतोखी यांच्यासह इतर नेत्यांशी औपचारिक चर्चा केली. चर्चेनंतर पंतप्रधान मोदी आणि राष्ट्रपती​​​​​​​ इरफान यांनीही लोकांना संबोधित केले. गयानाचे राष्ट्रपती म्हणाले- पंतप्रधान मोदी इथे असणे हा आमच्यासाठी सर्वात मोठा सन्मान आहे. ते नेत्यांमध्ये चॅम्पियन आहेत. मोदींनी उत्तम नेतृत्व दाखवले आहे. विकसनशील जगाला प्रकाश दाखवला आहे. विकासाची ती पद्धत स्वीकारली गेली आहे, जी अनेक लोक आपल्या देशात अवलंबत आहेत. गयानामध्ये स्वागत केल्याबद्दल मोदींनी राष्ट्रपती इरफान यांचे आभार मानले. ते म्हणाले की, राष्ट्रपती इरफान यांचे भारताशी विशेष नाते आहे. ते भारतीय समुदायाचे ब्रँड ॲम्बेसेडर आहेत. जवळपास 24 वर्षांनंतर गयानाला भेट देण्यासाठी आलो आहोत, असे पंतप्रधान म्हणाले. याआधी ते सामान्य माणूस म्हणून गयानाला वैयक्तिक भेटीसाठी आले होते. 56 वर्षांनंतर भारतीय पंतप्रधानांचा गयाना दौरा आहे. पंतप्रधान मोदींच्या भाषणातील महत्त्वाचे मुद्दे :- भाषणानंतर पंतप्रधान मोदी आणि राष्ट्रपती इरफान यांनी रोपटे लावले G20 परिषदेत सहभागी झाल्यानंतर मोदी गयानाला पोहोचले
तत्पूर्वी, ब्राझीलमधील जी-20 शिखर बैठकीनंतर पंतप्रधान मोदी बुधवारी सकाळी गयानाला पोहोचले होते. राजधानी जॉर्जटाऊनमध्ये गयानाचे राष्ट्राध्यक्ष मोहम्मद इरफान आणि पंतप्रधान अँटोनी फिलिप्स प्रोटोकॉल तोडून त्यांचे स्वागत करण्यासाठी विमानतळावर पोहोचले. त्यांच्यासोबत सुमारे डझनभर कॅबिनेट मंत्र्यांनीही पंतप्रधान मोदींचे स्वागत केले. विमानतळावरच त्यांना गार्ड ऑफ ऑनरही देण्यात आला. PM मोदी यांना गयाना येथे सर्वोच्च राष्ट्रीय पुरस्कार ‘द ऑर्डर ऑफ एक्सलन्स’ ने सन्मानित करण्यात येणार आहे. याशिवाय बार्बाडोस त्यांना ‘ऑनररी अवॉर्ड ऑफ फ्रीडम ऑफ बार्बाडोस’ देऊन सन्मानित करेल. पंतप्रधान मोदी 20 आणि 21 नोव्हेंबर रोजी गयानाच्या राज्य दौऱ्यावर जाणार आहेत. 56 वर्षात गयानाला भेट देणारे ते पहिले भारतीय पंतप्रधान आहेत. त्यांच्या आधी इंदिरा गांधी यांनी 1968 मध्ये गयानाला भेट दिली होती. पंतप्रधान मोदी गयानाच्या संसदेच्या विशेष बैठकीला संबोधित करणार आहेत. कॅरिकॉम-इंडिया समिटलाही ते उपस्थित राहणार आहेत. 2020 मध्ये गयानामध्ये तेल आणि वायूच्या खाणींचा शोध लागल्यानंतर, त्याचा GDP दरवर्षी सुमारे 40% च्या दराने वाढत आहे. त्यामुळे ते व्यापार आणि गुंतवणुकीचे केंद्र बनले आहे. अशा परिस्थितीत गयाना दौऱ्यादरम्यान पीएम मोदी आणि गयानाचे राष्ट्रपती मोहम्मद इरफान अली यांच्यात ऊर्जा आणि संरक्षण संसाधनांशी संबंधित करार होऊ शकतो. गयानाची 40% लोकसंख्या भारतीय वंशाची आहे. खुद्द राष्ट्रपती मोहम्मद इरफान अली यांच्या पूर्वजांना ब्रिटिश जहाजातून कॅरेबियन देशात आणले. गेल्या वर्षी जानेवारीमध्ये गयानाचे अध्यक्ष मोहम्मद इरफान अली प्रवासी भारतीय परिषदेसाठी प्रमुख पाहुणे म्हणून भारतात आले होते. उपाध्यक्ष भरत जगदेव यांनीही फेब्रुवारी 2023 मध्ये भारताला भेट दिली होती. या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये गयानाचे पंतप्रधान मार्क फिलिप्स यांनीही भारताला भेट दिली होती. गयानाजवळ नैसर्गिक वायू आणि तेलाचे साठे
गयाना CARICOM चा सदस्य आहे, 21 कॅरिबियन देशांचा समूह आहे. हा गट कॅरिबियन देशांमधील आर्थिक, राजकीय आणि सामाजिक एकात्मतेला चालना देण्यासाठी कार्य करतो. गयानाला “कॅरिबियन ग्रॅनरी” म्हणून देखील ओळखले जाते. त्याच वेळी, पनामा कालव्याच्या जवळ असल्यामुळे गयानाचे सामरिक स्थान देखील वाढते. जागतिक बँकेच्या अहवालानुसार, गयानामध्ये अंदाजे 11.2 अब्ज बॅरल तेलाचे साठे आणि 17 ट्रिलियन घनफूट नैसर्गिक वायू आहेत. 2020 मध्ये नैसर्गिक वायू आणि तेलाचे साठे सापडल्यानंतर येथील दरडोई उत्पन्न $18,199 पेक्षा जास्त झाले. गयाना आणि भारत संबंध
मे 1965 मध्ये गयानाची राजधानी जॉर्जटाउन येथे भारतीय आयोगाची स्थापना करण्यात आली. इंदिरा गांधींनी 1968 मध्ये गयानाला भेट दिली होती, त्याला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर फक्त दोन वर्षांनी. 1988 मध्ये तत्कालीन उपराष्ट्रपती डॉ. शंकरदयाल शर्मा आणि 2006 मध्ये तत्कालीन उपराष्ट्रपती भैरोसिंग शेखावत गयानाच्या राज्य दौऱ्यावर गेले होते. 2023-24 मध्ये एकूण भारत-गियाना परस्पर व्यापार US$ 105.97 दशलक्ष इतका होता. या कालावधीत भारताने गयानाला $99.36 दशलक्ष निर्यात केली. मे 2024 पर्यंत, गयाना अंदाजे 645,000 बॅरल कच्चे तेल आणि वायूचे उत्पादन करत होते. हे लक्षात घेऊन तेल आणि नैसर्गिक वायू शाखा ‘ओएनजीसी विदेश’ देखील येथे सतत संधी शोधत आहे. या वर्षाच्या सुरुवातीला, भारताने कच्च्या तेलाच्या स्त्रोतासह हायड्रोकार्बन्समध्ये सहकार्य करण्यासाठी गयानाबरोबर पाच वर्षांच्या सामंजस्य कराराला मान्यता दिली. गयानाचे परराष्ट्र सचिव रॉबर्ट परसॉड यांनी मोदींचा गयाना दौरा हा जगातील दोन वेगाने वाढणाऱ्या अर्थव्यवस्थांमधील संबंधांमधील महत्त्वाचा टप्पा असल्याचे वर्णन केले. या भेटीदरम्यान दोन्ही देशांमध्ये ऊर्जा आणि संरक्षण करार होण्याची अपेक्षा आहे. पायाभूत सुविधा, अन्न सुरक्षा, आरोग्य आणि तंत्रज्ञान यावरही द्विपक्षीय चर्चा होऊ शकते.