निवडणुकीच्या 2 महिने आधी मोदी अमेरिकेत:एकेकाळी ट्रम्प यांचा हात धरून फिरले होते, संसदेत कमला यांचे कौतुक केले होते; आता कोणासोबत

तारीख- 22 सप्टेंबर 2019 ठिकाण- अमेरिकेचे टेक्सास राज्य ह्यूस्टन, टेक्सासमध्ये ‘हाऊडी मोदी’ कार्यक्रमात पंतप्रधान मोदी बोलत होते. यावेळी मोदी ट्रम्प यांच्या उपस्थितीत म्हणाले की, यावेळी ट्रम्प सरकार. अमेरिकेत वर्षभरानंतर निवडणुका होत्या. अशा स्थितीत मोदींचे हे विधान डेमोक्रॅटिक पक्षाच्या विरोधात आणि ट्रम्प यांच्या समर्थनात दिसले. तारीख- 22 जून 2023 ठिकाण- वॉशिंग्टन डीसी पंतप्रधान मोदी अमेरिकन संसदेच्या संयुक्त अधिवेशनाला संबोधित करत होते. यावेळी ते म्हणाले, “अमेरिकेत लाखो लोक आहेत ज्यांची मुळे भारतात आहेत. अनेक लोक अभिमानाने या सभागृहात बसले आहेत.” असं म्हणत मोदी अचानक मागे वळले आणि मग हसत हसत कमला यांच्याकडे बघून म्हणाले, माझ्या मागे एक बसल्या आहेत. त्यांचे म्हणणे ऐकून सभागृहात उपस्थित सर्व नेते उभे राहिले आणि टाळ्या वाजवू लागले. संपूर्ण घर टाळ्यांचा गजर करू लागले. सभागृहाचे अध्यक्ष माईक जॉन्सन यांनीही आपल्या खुर्चीवरून उठून टाळ्या वाजवण्यास सुरुवात केली. 2 महिन्यांनी 5 नोव्हेंबर रोजी होणाऱ्या अमेरिकन राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीत कमला आणि ट्रम्प आमनेसामने आहेत. याआधीच मोदी अमेरिकेत पोहोचले आहेत. ते न्यूयॉर्कमध्ये 25 हजार भारतीयांना संबोधित करणार आहेत. अमेरिकेत सुमारे 50 लाख भारतीय वंशाचे लोक राहतात. जे निवडणुकीत निर्णायक भूमिका बजावू शकतात. अशा परिस्थितीत मोदींचे निवडणुकीपूर्वी अमेरिकेला जाणे कोणासाठी फायदेशीर ठरेल, कमला आणि ट्रम्प यांचे मोदींशी कसे संबंध आहेत, भारतीय मुद्द्यांवर दोन्ही उमेदवारांची भूमिका काय आहे, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. पीएम मोदींनी सतत 12 मिनिटे ट्रम्प यांचे कौतुक केले… दोन्ही नेत्यांमध्ये आतापर्यंतची भागीदारी
ट्रम्प आणि मोदी यांचे संबंध खूप घट्ट आहेत. दोघेही एकमेकांना चांगले मित्र म्हणतात आणि एकमेकांना खूप प्रेमाने भेटतात. जेव्हा मोदी सप्टेंबर 2019 मध्ये अमेरिकेला गेले होते, तेव्हा त्यांच्यासाठी टेक्सासमध्ये “हाऊडी मोदी” कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला होता. पीएम मोदींना ऐकण्यासाठी 50 हजार भारतीय आले होते. या कार्यक्रमात ट्रम्प देखील सहभागी झाले होते. त्यानंतर पंतप्रधान मोदींनी 12 मिनिटे ट्रम्प यांचे कौतुक केले. इतके दिवस मोदींचे कौतुक ऐकून ट्रम्प हसत होते. ट्रम्प यांची स्तुती करताना पंतप्रधान मोदी म्हणाले होते- ट्रम्प हे जगभर लोकप्रिय आहेत. पृथ्वीवरील प्रत्येकजण त्यांना ओळखतो. ट्रम्प राष्ट्राध्यक्ष होण्यापूर्वीच जगाला माहित होते. सीईओ ते कमांडर इन चीफ असा त्यांचा प्रवास आहे. भारतातील लोकांना ‘अबकी बार, ट्रम्प सरकार’ या घोषणेशी जोडलेले वाटते. मोदींनी केलेल्या या विधानावरून भारतात वाद निर्माण झाला होता. जयशंकर यांनी पंतप्रधान मोदींना मुत्सद्देगिरी शिकवावी, असे राहुल गांधी म्हणाले. त्यांच्या या विधानामुळे डेमोक्रॅटिक पक्षाचा राग येऊ शकतो. टीकेनंतर जयशंकर यांनी स्वतः मोदींच्या भाषणावर स्पष्टीकरण दिले होते. 2019 मध्ये हाऊडी मोदी नंतर, ट्रम्प फेब्रुवारी 2020 मध्ये भारत भेटीवर आले. अहमदाबाद येथील जगातील सर्वात मोठ्या क्रिकेट स्टेडियममध्ये त्यांच्या स्वागतासाठी एका कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते. त्याला ‘नमस्ते ट्रम्प’ असे नाव देण्यात आले. यात १ लाखाहून अधिक लोकांनी सहभाग घेतला. पंतप्रधान मोदींनी त्यांचा हात धरून स्टेडियमचा दौराही केला. कमला यांच्या भाषणात भारताच्या वारशाचा उल्लेख होता, पण त्या भारतात आल्या नाहीत
२०२१ मध्ये मोदी पहिल्यांदा कमला यांना भेटले. यावेळी त्यांनी कमला यांना भारतात येण्याचे निमंत्रण दिले होते, मात्र गेल्या ४ वर्षांत ती एकदाही भारतात आल्या नाहीत. गेल्या वर्षी 2023 मध्ये जेव्हा मोदी पुन्हा अमेरिकेला गेले तेव्हा कमला यांनी त्यांच्यासाठी स्नेहभोजनाचे आयोजन केले होते. यावेळी त्यांनी सुमारे 15 मिनिटे भाषण केले. मात्र, भाषणात भारताशी संबंधित त्यांच्या वारशाचा अधिक उल्लेख होता आणि पंतप्रधान मोदींचा कमी उल्लेख होता. कमला यांनी कोरोनाशी सामना आणि भारताच्या आर्थिक प्रगतीबद्दल पंतप्रधान मोदींचे कौतुक केले होते. त्याचवेळी पीएम मोदींनी कमला हॅरिस यांचे स्वागत केल्याबद्दल त्यांचे आभार मानले होते. ते म्हणाले होते, “कमला हॅरिसच्या आई जेव्हा अमेरिकेत आल्या तेव्हा त्यांनी पत्रांद्वारे भारताशी संबंध जपले. अंतर हजारो मैलांचे होते, पण हृदये जोडलेली होती. कमला यांनी या गोष्टींना खूप उंचीवर नेले.” यापूर्वी जून 2021 मध्ये मोदींनी कमला यांना फोन केला होता. अमेरिकेत राहणाऱ्या भारतीयांना मदत केल्याबद्दल त्यांनी कमलाचे आभार मानले. कमला VS ट्रम्प: भारतासाठी कोण चांगले आहे? भारतीयांना व्हिसा देण्याच्या बाबतीत – ट्रम्प यांनी कमला यांच्याकडून चांगल्या अपेक्षा ठेवून H-1B वर बंदी घातली होती.
व्हिसा धोरणांबाबत कमला हॅरिस यांची भूमिका ट्रम्प यांच्यापेक्षा अधिक लवचिक आहे. नोकरीच्या शोधात भारतातून अमेरिकेत जाणाऱ्या लोकांना H-1B व्हिसाची आवश्यकता असते. ट्रम्प नेहमीच अशा व्हिसाच्या विरोधात आहेत. ते म्हणतात की हे अमेरिकन लोकांसाठी वाईट आहे. ट्रम्प यांनी त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या काळात H-1B वर बंदी घातली होती. त्याचवेळी कमला हॅरिस यांनी व्हिसाच्या मुद्द्यावर मवाळ भूमिका घेतली आहे. त्यांची इच्छा आहे की अमेरिकेने देशाला आवश्यक तितके व्हिसा उपलब्ध करून द्यावे जेणेकरून स्थलांतरितांना अमेरिकेत राहता येईल. त्यानुसार कमला हॅरिस या भारतीयांसाठी अधिक चांगल्या आहेत. यामुळेच अमेरिकेतील 55% भारतीय लोक डेमोक्रॅटिक पक्षाचे समर्थक आहेत. त्याच वेळी, केवळ 25% भारतीय रिपब्लिकन पक्षाचे समर्थक मानले जातात. व्यापाराच्या बाबतीत – ट्रम्प यांनी भारताला विशेष व्यावसायिक भागीदाराच्या श्रेणीतून काढून टाकले
व्यापाराच्या मुद्द्यावर ट्रम्प सरकार भारतासाठी अधिक हानिकारक आहे. ट्रम्प आयात महाग करण्याच्या आणि अमेरिकन निर्यातीला चालना देण्याच्या बाजूने आहेत. यामुळे भारताचे नुकसान होऊ शकते. ट्रम्प यांच्या कार्यकाळात भारत आणि अमेरिका यांच्यात व्यापाराच्या मुद्द्यावरून अनेक वेळा वाद झाले. ट्रम्प यांनी त्यांच्या पहिल्या कार्यकाळात भारताला विशेष व्यावसायिक भागीदाराच्या श्रेणीतून काढून टाकले होते. या श्रेणीमध्ये समाविष्ट असलेला देश कोणत्याही कराशिवाय अमेरिकेत सुमारे 2 हजार उत्पादने विकू शकतो. मात्र भारत या प्रणालीचा फायदा घेतो, असे ट्रम्प म्हणाले. भारत स्वतः कमी कर भरू इच्छितो पण अमेरिकन कंपन्यांकडून जास्त कर वसूल करतो. जुलै 2024 मध्ये, ट्रम्प यांनी एका निवडणूक रॅलीत सांगितले होते की भारताने हार्ले डेव्हिडसनवर 200% शुल्क लादले आहे. दरवाढीमुळे दुचाकी महागल्या. त्यामुळे अमेरिकन कंपनी तिथं आपल्या बाईक विकू शकली नाही. ट्रम्प म्हणाले की, भारताला परदेशी कंपन्या आपल्या देशात आणायच्या आहेत पण त्यांच्या उत्पादनांवर महागडे शुल्क लादले आहे. डेमोक्रॅट व्यापार तूट आणि दरांबद्दल अधिक योग्य आहेत. भारताचे अंतर्गत राजकारण – बायडेन सरकारने भारताच्या अंतर्गत राजकारणावर भाष्य करून अनेक प्रसंगी भारत सरकारला अस्वस्थ केले आहे. याप्रकरणी ट्रम्प सरकारचा रेकॉर्ड चांगला आहे. मानवाधिकार आणि काश्मीर प्रश्न काश्मीर आणि मानवाधिकारांबाबत कमला हॅरिस यांची भूमिका भारताशी जुळत नाही. कमला यांनी कलम 370 हटवणे आणि त्यानंतर काश्मीरमधील मानवाधिकारांशी संबंधित प्रश्नांवर वक्तव्य केले होते. मोदी सरकारवरही त्यांनी टीका केली. ऑक्टोबर 2019 मध्ये, कलम 370 हटवल्यानंतर हॅरिस म्हणाले होते, “आम्हाला काश्मिरींना आठवण करून द्यायची आहे की ते जगात एकटे नाहीत. आम्ही परिस्थितीवर लक्ष ठेवून आहोत. जर परिस्थिती बदलली तर हस्तक्षेप करण्याची गरज आहे.” मात्र, उपराष्ट्रपती झाल्यानंतर कमला हॅरिस यांच्या वृत्तीत बदल झाला आहे. भारत सरकारला अस्वस्थ करणारे कोणतेही विधान त्यांनी कधीही केलेले नाही. डेमोक्रॅटिक पक्ष आणि कमला हॅरिस यांची स्थलांतरितांबाबत भूमिका
डेमोक्रॅटिक पक्ष बेकायदेशीर इमिग्रेशनवरील कमकुवत भूमिकेसाठी देखील ओळखला जातो. यावरून पक्षावर टीका होत आहे. मात्र, कमला हॅरिस यांनी इमिग्रेशनबाबत कठोर कायदे आणण्याची वकिली केली आहे. रिपब्लिकन सरकारला या समस्येवर तोडगा काढायचा नसल्याचा आरोप कमला यांनी केला. खरं तर, दररोज हजारो लोक बेकायदेशीरपणे अमेरिकेत प्रवेश करत आहेत. ते अमेरिकेत छोटी-मोठी नोकरी करून किंवा मजूर म्हणून जगतात. अमेरिकन उद्योगपतींना कारखाने चालवण्यासाठी स्वस्त मजुरांची गरज आहे. जर बेकायदेशीर स्थलांतर थांबले तर त्यांना स्वस्त मजूर मिळणार नाहीत. त्याचबरोबर इमिग्रेशन कायदेशीर झाल्यास या कामगारांना सरकारी नियमांनुसार वेतन द्यावे लागेल. त्यामुळे व्यावसायिक कंपन्यांचा नफा कमी होईल. त्यामुळेच सध्याची व्यवस्था बदलू नये यासाठी बहुतांश उद्योगपतींनी सरकारवर दबाव आणला. यामुळेच बहुतांश उद्योगपती डेमोक्रॅटिक पक्षाच्या समर्थनात आहेत आणि त्यांना अधिक देणग्याही देत ​​आहेत. चीनचा मुकाबला करण्यात कमला किंवा ट्रम्प कोण चांगले?
इन्स्टिट्यूट फॉर डिफेन्स स्टडीज अँड ॲनालिसिसच्या प्रियांका सिंग म्हणतात की अमेरिका चीनला सर्वात मोठा धोका मानते. अशा स्थितीत कोणताही पक्ष सत्तेत असला तरी तो चीनशी तशाच प्रकारे व्यवहार करेल. ट्रम्प हे अधिक बोलके आहेत त्यामुळे ते चीनबाबत अनेक विधाने करत राहतील पण सरकारी पातळीवर दोन्ही पक्ष चीनबाबत एकच भूमिका ठेवतील. ते चीनमधून येणाऱ्या वस्तूंवर भारी शुल्क लादणार असल्याचे अनेकदा सांगतात. पण बायडेन सरकारनेही अशी पावले उचलली आहेत. बायडेन प्रशासनाने चायनीज ईव्ही, सेमीकंडक्टर, बॅटरी, सोलर सेल, स्टील यांसारख्या वस्तूंवर 100% पर्यंत शुल्क लागू केले आहे. याचा फायदा भारताला होऊ शकतो. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना सेमीकंडक्टर उद्योग भारतात आणायचा आहे. कोण श्रेष्ठ तज्ञ टिप्पणी- प्रियंका सिंग कमला हॅरिस किंवा ट्रम्प जिंकले तरी भारत-अमेरिकेतील संबंधांमध्ये कोणतेही महत्त्वपूर्ण बदल होणार नाहीत, असे ते म्हणतात. दोन्ही भारतासाठी चांगले आहेत. भारत आणि अमेरिका यांच्यातील आर्थिक, लष्करी किंवा राजनैतिक संबंध गेल्या काही वर्षांत लक्षणीयरीत्या प्रगती करत आहेत. पुढचा अध्यक्ष कोणत्याही पक्षाचा असला तरी तो पुढे नेईल. आता त्यात खंड पडणार नाही. काही बाबींवर मुद्दे असतील पण त्यामुळे दोन्ही देशांच्या संबंधात काही फरक पडणार नाही. तरीही, असे काही मुद्दे आहेत जिथे दोन प्रशासनांमध्ये फरक दिसून येतो. भारत कोणत्याही एका उमेदवाराला तोंडी पाठिंबा देईल अशी शक्यता फार कमी आहे.