भारताआधी चीनला जाण्याच्या निर्णयामुळे ओलींवर टीका:विरोधकांचा आरोप- चीन कार्ड खेळत आहेत, नेपाळी पंतप्रधान म्हणाले- भारताशी चांगले संबंध

नेपाळचे पंतप्रधान केपी शर्मा ओली यांनी भारताऐवजी चीनला भेट देण्याच्या निर्णयाचा बचाव केला आहे. काठमांडू टाइम्सच्या वृत्तानुसार, ओली 2 ते 6 डिसेंबर दरम्यान चीनच्या अधिकृत दौऱ्यावर जात आहेत. भारताऐवजी आधी चीनला जाण्याच्या निर्णयामुळे त्यांच्यावर टीका होत आहे. नेपाळमध्ये अशी परंपरा आहे की जो नवा पंतप्रधान होतो, तो प्रथम भारताला भेट देतो. ही परंपरा खंडित करण्याच्या प्रश्नावर ओली म्हणाले- एखाद्या विशिष्ट देशाला प्रथम भेट द्यावी असे कुठेतरी लिहिले आहे का? हे कोणत्याही धार्मिक ग्रंथात किंवा राज्यघटनेत किंवा संयुक्त राष्ट्रांच्या सनदेत लिहिलेले आहे का? नेपाळ आपल्या सर्व शेजाऱ्यांशी चांगले संबंध ठेवण्याच्या बाजूने आहे. आमचे कोणाशीही वैर नाही. वास्तविक, ओली यांची ही टिप्पणी माजी पंतप्रधान पुष्प कमल दहल ‘प्रचंड’ यांच्या मुलाखतीनंतर आली आहे. प्रचंड यांनी नुकतीच ‘द हिंदू’ला मुलाखत दिली होती. त्यात त्यांनी भारताऐवजी चीनला भेट देऊन ओली ‘चायना कार्ड’ खेळत असल्याचे म्हटले होते. ओली म्हणाले- चीनला कर्ज मागायला जात नाही आपला आगामी चीन दौरा यशस्वी होईल असा विश्वासही ओली यांनी व्यक्त केला. ते म्हणाले, मी अचानक प्रवास करत नाही, परत आल्यानंतर मी स्वत: याची रिपोर्ट देईन. कर्ज मागण्यासाठी चीनला जात नसल्याचे त्यांनी सांगितले. त्यांना नेपाळची उत्पादकता वाढवायची आहे. गेल्या आठवड्यात ओली यांनी त्यांच्या भारत भेटीबाबत सांगितले होते की- मी प्रथम चीनला जात आहे, याचा अर्थ भारताशी आमचे संबंध चांगले नाहीत असा होत नाही. भारताने नाकेबंदी लागू केली तेव्हा (2015-16) आम्ही वेगळी भूमिका घेतली होती, त्यामुळे ते खूश नव्हते, पण आता नाराज होण्याचे कारण नाही. ओली भारतात का येत नाहीत? ओली यांच्या निकटवर्तीय सल्लागारांनी गेल्या महिन्यात काठमांडू पोस्टला सांगितले होते की, नेपाळच्या नवीन पंतप्रधानांना भारताने पूर्वीप्रमाणेच निमंत्रण द्यावे अशी त्यांची अपेक्षा होती, परंतु हे पद स्वीकारल्यानंतर चार महिन्यांनंतरही भारताकडून कोणतेही औपचारिक निमंत्रण मिळालेले नाही. सामान्यतः नेपाळच्या पंतप्रधानांना पदभार स्वीकारल्यानंतर लगेचच नवी दिल्लीतून निमंत्रण मिळते. पंतप्रधान झाल्यानंतर ओली पहिल्यांदा भारतात आले केपी ओली ऑगस्ट 2015 मध्ये पहिल्यांदा नेपाळचे पंतप्रधान झाले. यानंतर फेब्रुवारी 2016 मध्ये त्यांनी भारताला भेट दिली. एक महिन्यानंतर, मार्चमध्ये, ते चीनला गेले. ओली आतापर्यंत चार वेळा नेपाळचे पंतप्रधान झाले आहेत. ते 2015 मध्ये 10 महिने, 2018 मध्ये 40 महिने आणि 2021 मध्ये तीन महिने पदावर राहिले. यावर्षी 4 जुलैला ओली यांनी पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली. मात्र, ओली यांनी त्यांच्या मागील कार्यकाळात अनेक भारतविरोधी पावले उचलली होती. त्यांच्या काळातच नेपाळ सरकारने वादग्रस्त नकाशा प्रसिद्ध केला होता. याशिवाय त्यांनी अनेक भारतविरोधी वक्तव्येही केली होती. यावेळी केपी शर्मा ओली यांना निमंत्रण न पाठवण्यामागे नेपाळबाबत भारताच्या धोरणांमध्ये बदल झाल्याचे मानले जात आहे. चीनच्या कर्जावर बांधले विमानतळ, आता कर्जमाफीसाठी अपील करता येईल काठमांडू पोस्टने अधिकाऱ्यांच्या हवाल्याने म्हटले आहे की, या भेटीदरम्यान पंतप्रधान ओली चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग आणि ली कियांग यांची भेट घेतील. यावेळी, ओली नेपाळला दिलेले कर्ज माफ करण्यासाठी चीन सरकारने प्रयत्न करतील. पोखरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळासाठी चीनने नेपाळला सुमारे 17 हजार कोटी रुपयांचे कर्ज दिले आहे. रिपोर्टनुसार, याआधी 23 ऑगस्ट रोजी नेपाळचे अर्थमंत्री बिष्णू पौडेल यांनीही चीनला कर्ज माफ करण्याचे आवाहन केले होते. ते म्हणाले होते की पोखरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ चीनचे कर्ज फेडण्यासाठी पुरेसे उत्पन्न देत नाही. बीआरआय प्रकल्पावरही चर्चा होऊ शकते याशिवाय या दौऱ्यात ओली बीआरआय प्रकल्पावरही चर्चा करू शकतात. नेपाळमध्ये त्याच्या अंमलबजावणीबाबत वाद आहे. सरकारमधील मित्रपक्ष असलेल्या नेपाळी काँग्रेसने चीनच्या महागड्या कर्जाला विरोध केला होता. मात्र, आता ते या प्रकरणी शांत झाले आहे. यापूर्वी प्रचंड सरकारने बीआरआयकडून कर्ज घेण्याचे टाळले, मात्र आताचे सरकार ते पुढे नेण्याचा आग्रह धरत आहे. वृत्तानुसार, नेपाळ आणि चीनमध्ये 2017 मध्ये BRI प्रकल्पावर एक करार झाला होता. त्यानुसार नेपाळमध्ये चीनच्या पैशातून 9 प्रकल्पांवर काम होणार होते, मात्र 7 वर्षे उलटूनही नेपाळमध्ये अद्याप एकही प्रकल्प सुरू झालेला नाही. वास्तविक, चीनने नेपाळला कर्जाऐवजी आर्थिक मदतीच्या रूपात पैसे द्यावेत, अशी मागील सरकारची इच्छा होती. मात्र चीनने याचा इन्कार केला होता. अर्थ मंत्रालयाच्या एका अधिकाऱ्याने दिलेल्या माहितीनुसार, चीनला भीती आहे की, जर त्यांनी नेपाळला ही सूट दिली तर इतर देशही त्यातून कर्जमाफीची मागणी करू लागतील. पंतप्रधानांची भारत भेटीची परंपरा 64 वर्षांपूर्वी सुरू झाली बीबीसीच्या म्हणण्यानुसार, भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी 26 जानेवारी 1960 रोजी प्रजासत्ताक दिनाच्या सोहळ्यात सहभागी होण्यासाठी नेपाळचे पंतप्रधान बिशेश्वर प्रसाद कोईराला यांना पहिल्यांदाच आमंत्रण पाठवले होते. त्यावेळी भारताने नेपाळला 18 कोटी रुपयांची मदत दिली होती. या वर्षी एप्रिलमध्ये कोईराला यांनी चीनला भेट देऊन चीनचे नेते माओ त्से तुंग यांची भेट घेतली होती.