धर्मेंद्र @89, कमाल अमरोहींची त्यांच्याशी खोटी खुन्नस:देव आनंद म्हणाले होते- माझ्याकडे धरमसारखा चेहरा का नाही?

धर्मेंद्र हे भारतीय चित्रपटसृष्टीच्या इतिहासातील सर्वात देखणे अभिनेते मानले जातात. एकदा धर्मेंद्र यांना पाहून देव आनंद म्हणाले होते की माझा असा चेहरा का नाही? त्यांची तब्येत आणि चेहऱ्यावरील चमक पाहून दिलीप कुमार यांनीही एकदा सांगितले होते की, त्यांना पुढील आयुष्यात धर्मेंद्रसारखे व्यक्तिमत्त्व हवे आहे. वयाच्या या टप्प्यावरही धर्मेंद्र स्वत:ला तंदुरुस्त ठेवत आहेत. वय हा फक्त एक आकडा आहे असे त्यांचे मत आहे. त्यांना श्रीदेवी आणि माधुरी दीक्षितसोबत रोमँटिक चित्रपट करायचा होता. पंजाबमधील लुधियाना जिल्ह्यातील साहनेवाल गावात ८ डिसेंबर १९३५ रोजी जन्मलेले धर्मेंद्र आज ८९ वर्षांचे झाले आहेत. त्यांच्या वाढदिवशी दिव्य मराठीने निर्माता-दिग्दर्शक केसी बोकाडिया आणि अशोक त्यागी यांच्याशी चर्चा केली, ज्यांनी त्यांच्यासोबत काम केले होते. दिलीप कुमार यांच्याकडून चित्रपटात प्रवेश करण्याची प्रेरणा मिळाली दिलीप कुमार यांचे चित्रपट पाहिल्यानंतर त्यांना चित्रपटात येण्याची प्रेरणा मिळाल्याचा खुलासा धर्मेंद्र यांनी अनेकदा केला आहे. धर्मेंद्र दहावीत असताना त्यांनी दिलीप कुमार यांचा ‘शहीद’ हा चित्रपट पहिल्यांदा पाहिला. यानंतर ते दिलीप कुमार यांच्या अभिनय कौशल्याच्या प्रेमात पडले. आरशात पाहून ते विचारायचे, मी दिलीप कुमार बनू शकतो का? धर्मेंद्र यांनी दिलीप कुमार यांना नेहमीच आपला देव, भाऊ आणि आदर्श मानले आहे. दिलीप कुमार यांच्याबद्दल अनेकदा प्रेमळ संदेश सोशल मीडियावर शेअर केले. इंस्टाग्रामवर एक व्हिडिओ शेअर करताना धर्मेंद्र म्हणाले होते – मी काम करायचो आणि सायकलवर यायचो. जिथे जिथे चित्रपटाची पोस्टर्स लावली जायची तिथे त्यांना त्यांच प्रतिबिंब दिसायचं. रात्रभर जागे राहून विचित्र स्वप्ने पाहयचो. सकाळी उठल्यावर मी आरशाला विचारायचो, मी दिलीप कुमार बनू शकतो का? दिलीप कुमारही धर्मेंद्र यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे चाहते होते 1997 मध्ये 42 व्या फिल्मफेअर अवॉर्ड शोमध्ये धर्मेंद्र यांना जीवनगौरव पुरस्कार देण्यात आला. दिलीप कुमार यांनी स्वतः धर्मेंद्र यांना हा पुरस्कार दिला. दिलीप कुमारही धर्मेंद्र यांच्या व्यक्तिमत्त्वाने प्रभावित झाले होते. अवॉर्ड शो दरम्यान ते म्हणाले होते – जेव्हा मी पहिल्यांदा धरमला पाहिलं तेव्हा माझ्या मनात खळबळ माजली होती, जर अल्लाने मला असं केलं असतं तर… देव आनंद यांनाही धर्मेंद्रसारखा लूक हवा होता पहिल्यांदा जेव्हा देव आनंदने धर्मेंद्रला पाहिले तेव्हा ते म्हणाले, अरे देवा तू मला असा चेहरा का दिला नाहीस? दिग्दर्शक अशोक त्यागी यांनी दिव्य मराठीशी संवाद साधताना हा खुलासा केला. त्यागी म्हणाले- जेव्हा मी ‘रिटर्न ऑफ ज्वेलथीफ’ बनवत होतो, तेव्हा या चित्रपटात मी धरमजी यांनाही कास्ट केले होते. तथापि, चित्रपटाचे शीर्षक देव आनंदजी यांच्या ‘ज्वेलथीफ’ चित्रपटावरून घेतले होते, म्हणून मी देव साहेबांना त्यात मुख्य भूमिकेत कास्ट केले. धरमजींना माहित होते की देव साहेबांची व्यक्तिरेखा त्यांच्यापेक्षा मजबूत आहे, तरीही त्यांनी हा चित्रपट केला. हा चित्रपट बनवण्यासाठी धरमजींनी खूप सहकार्य केले. या चित्रपटासाठी देव साहेबांशी संपर्क साधला असता, देव साहेबांनी धरमजींसोबतच्या त्यांच्या पहिल्या भेटीची गोष्ट सांगितली होती. देव आनंद यांची नजर गर्दीत दूर उभ्या असलेल्या धर्मेंद्रवर पडली अशोक त्यागी म्हणाले- धरमजी मुंबई फिल्म फेअर कॉन्टेस्टमध्ये सहभागी होण्यासाठी आले होते, तेव्हा स्पर्धेत सहभागी होण्यासाठी आलेल्या सर्व लोकांना शूटिंग दाखवण्यासाठी नेण्यात आले होते. त्यावेळी देव साहेबांच्या चित्रपटाचे शूटिंग चालू होते. देव साहेबांनी सांगितले होते की, धर्मेंद्रला गर्दीत दूर उभे असलेले पाहून ते म्हणाले, अरे देवा, तू मला हा चेहरा का दिला नाहीस. इतकेच नाही तर काही अंतरावर उभ्या असलेल्या धर्मेंद्रच्या व्यक्तिमत्त्वाने देव साहेब इतके प्रभावित झाले की त्यांनी त्यांना फोन करून त्यांच्यासोबत जेवणही शेअर केले. धरमजींनी मला सांगितले होते की त्यांनी इंग्रजी टाईपचा जेवणाचा डबा पहिल्यांदा पाहिला होता. शूटिंगदरम्यान देव साहेब आणि धर्मेंद्र यांच्यात चुरशीची स्पर्धा होती योगायोगाने देव आनंद यांचे खरे नाव धरम देव आनंद आहे. धरमजींना देव साहेबांबद्दल खूप आदर होता. देव आनंद आणि धरमजी यांचे नाते खूप गूढ होते, पण शूटिंगदरम्यान स्पर्धाही होती. त्यावेळी धरमजी मोठे स्टार बनले होते. त्यांचा प्रत्येक डायलॉग लोकांच्या ओठावर आहे. देव साहेबांचेही स्वतःचे वेगळे स्थान आहे. ज्या दिग्दर्शकाला कथा नीट सांगता येत नाही तो चित्रपट कसा बनवणार? ‘रिटर्न ऑफ ज्वेलथीफ’पूर्वी मी धरमजीसोबत ‘मेरा इमान’ सुरू केला होता. या चित्रपटात त्यांच्या विरुद्ध स्मिता पाटील होत्या. 10 रील बनवल्यानंतर हा चित्रपट बनू शकला नाही कारण स्मिता यांचे निधन झाले होते. या चित्रपटात धरमजींना साइन करण्यापूर्वी मी त्यांची एका मासिकात मुलाखत वाचली होती, ज्यामध्ये त्यांनी म्हटले होते की, जो दिग्दर्शक कथा नीट सांगू शकत नाही तो चित्रपट कसा बनवू शकतो? ती मुलाखत वाचून मी 10 दिवस रिहर्सल केली. कथा पूर्णपणे लक्षात ठेवली. मी जेव्हा ही गोष्ट धरमजींना सांगितली तेव्हा त्यांनी माझ्या पाठीवर थाप मारली आणि आशीर्वाद दिला. आज मी मोठ्या आत्मविश्वासाने सांगू शकतो की मी कोणत्याही मोठ्या अभिनेत्याला चित्रपटाची कथा सांगू शकतो. त्यांच्या आत एक ग्रामीण माणूस अजूनही जिवंत आहे एवढं मोठं यश मिळवूनही गावातील एक ग्रामस्थ आजही धरमजींच्या आत जिवंत आहे. त्यामुळेच त्यांना लोणावळ्यातील फार्म हाऊसमध्ये राहण्यात जास्त मजा येते. आजही ते डाउन टू अर्थ स्टार आहेत, अशी गुणवत्ता मी फार कमी लोकांमध्ये पाहिली आहे. ज्यांच्याशी त्यांचे चांगले संबंध आहेत त्यांची ते नेहमी काळजी घेतात. हरभरे खाऊन बेंचवर झोपायचे धर्मेंद्र यांनी चित्रपटांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी खूप संघर्ष केला. रिपोर्ट्सनुसार, धर्मेंद्र यांनी कुठूनही अभिनय शिकलेला नाही. धर्मेंद्रने फिल्मफेअरने आयोजित केलेल्या टॅलेंट हंट स्पर्धेत अनेक प्रतिभावंतांना मागे टाकून बाजी मारली. टॅलेंट हंट जिंकून धर्मेंद्र मुंबईत आले, पण चित्रपटांचा मार्ग सोपा नव्हता. पैसे वाचवण्यासाठी आणि त्यातून काहीतरी खाता यावे म्हणून ते मैलोन मैल चालत चित्रपट निर्मात्यांच्या कार्यालयात जायचे. अनेकवेळा ते हरभरे खाऊन बाकावर झोपायचे आणि कधी कधी हरभरेही मिळत नसत. पहिल्या चित्रपटात फक्त 51 रुपये मिळाले धर्मेंद्र यांना चित्रपटांमध्ये पहिली संधी दिग्दर्शक अर्जुन हिंगोरानी यांनी ‘दिल भी तेरा हम भी तेरे’ या चित्रपटात दिली होती. 1960 मध्ये प्रदर्शित झालेल्या या चित्रपटासाठी धर्मेंद्र यांना केवळ 51 रुपये मिळाले होते. या चित्रपटानंतरही धर्मेंद्रने अर्जुन हिंगोरानीसोबत केलेल्या सर्व चित्रपटांमध्ये केवळ नाममात्र पैसे घेतले. धर्मेंद्र यांनी संपूर्ण आयुष्य हिंगोराणी कुटुंबाचे ऋणी असून त्यांच्याकडे कधीही पैशांची मागणी केली नाही. धर्मेंद्र वयाला फक्त एक संख्या मानतात धर्मेंद्र आत्तापर्यंत 306 चित्रपटांमध्ये दिसले आहेत. ॲक्शन हिरोपासून ते रोमँटिक आणि कॉमिक कॅरेक्टर्सपर्यंत सर्व काही त्यांनी साकारले आहे. धर्मेंद्र मानतात की वय फक्त एक संख्या आहे. निर्माते-दिग्दर्शक केसी बोकाडिया म्हणाले – धरमजींसोबत आमचा समन्वय इतका परिपूर्ण होता की दोन दिवसांपूर्वी मी शूटिंगसाठी त्यांच्याशी संपर्क साधला तरी ते कधीही देण्या-घेण्याबद्दल बोलले नाहीत. अजूनही त्यांच्याशी खूप चांगले संबंध आहेत. ते म्हणायचे की भारतात अभिनेत्याला वयाच्या ६० व्या वर्षी वृद्ध मानले जाते. 60-65 वर्षांचा अभिनेता हॉलीवूडमध्ये प्रेमकथा करतो. श्रीदेवी आणि माधुरी दीक्षितसोबत रोमँटिक चित्रपट करायचा होता धरमजींनी मला सांगितले होते – मी एक प्रेमकथा चित्रपट देखील करणार आहे, ज्यामध्ये श्रीदेवी आणि माधुरी दीक्षित भूमिका करत आहेत. त्या प्रेमकथा चित्रपटात मी हिरोच्या भूमिकेत येणार आहे. 25 वर्षांच्या अभिनेत्यांना मी सांगेन प्रेमकथा म्हणजे काय? असो, मला प्रेमकथांचा खूप अनुभव आहे. तो चित्रपट का होऊ शकला नाही याबद्दल मी आत्ताच काही सांगू शकत नाही. धरमजी स्वतःला तरुण समजतात. हेच त्यांच्या उत्तम आरोग्याचे रहस्य आहे. दिग्दर्शकाने धर्मेंद्र यांच्या तोंडाला काळे फासले होते काही लोकांना धर्मेंद्रचे देखणे रूप आवडले नाही. मीना यांचे पती कमाल अमरोही धर्मेंद्र आणि मीना कुमारी यांच्या जवळीकांमुळे संतापले होते. एक वेळ आली जेव्हा कमाल आणि मीना वेगळे झाले होते, पण तरीही त्यांच्यात प्रेम होते, म्हणूनच ते एकमेकांसाठी खूप महत्वाचे होते. दरम्यान, मीनाला सोडून धर्मेंद्रही पुढे सरसावले होते, पण कमाल अमरोही धर्मेंद्र आणि मीना कुमारीची जवळीक विसरले नव्हते. त्यांनी धर्मेंद्रसोबत ‘रजिया सुलतान’ हा चित्रपट बनवला तेव्हा एका सीनमध्ये त्यांनी धर्मेंद्र यांचा चेहरा काळा केला होता. मात्र, या चित्रपटात या सीनची गरज नसल्याचे चित्रपटाशी संबंधित लोकांनी सांगितले होते. कमाल अमरोही यांनी मीना कुमारी यांच्याबाबत धर्मेंद्र यांच्यावर नाराजी व्यक्त केली होती, असे मानले जाते.